شین میم شین
باب اول
در عدل و تدبیر و رأی
حکایت نوزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۵۰)
بخش هشتم
ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!
۱
اگر دشمنی پیش گیرد ستیز
به شمشیر تدبیر خونش بریز
برو دوستی گیر با دشمنش
که زندان شود، پیرهن بر تنش
معنی تحت اللفظی:
اگر دشمن قصد جنگ داشت
خونش
را
نه
با شمشیر تیز، بلکه با تدبیر زیر بریز:
با دشمنش دوست شو تا پیرهنش زندانش شود.
سؤال
سعدی در این دو بیت شعر،
از سویی
دیالک تیک (۱) و روح
را
به شکل دیالک تیک شمشیر و تدبیر بسط و تعمیم می دهد
و
از
سوی دیگر
دیالک تیک پراتیک و (۲)
را
به شکل دیالک تیک عمل و اندیشه.
جواب
سعدی در این بیت شعر،
از سویی
دیالک تیک ماده و روح
را
به شکل دیالک تیک شمشیر و تدبیر بسط و تعمیم می دهد
و
از
سوی دیگر
دیالک تیک پراتیک و تئوری
را
به شکل دیالک تیک عمل و اندیشه.
سعدی
برای مقابله با دشمنی که قصد ستیز دارد،
پادشاه را به تدبیر فرامی خواند.
اما تدبیر سعدی، تدبیر سرتاپا عقب مانده و فئودالی است.
همگنان سعدی در اروپا
به پادشاه ازدواج با دختر و یا خواهر بدخواه را پیشنهاد می کردند،
تا دلیلی بر ستیز نباشد و نیروهای مولده در امان بمانند و توسعه یابند.
سعدی اما برعکس، راهی را نشان می دهد که پیشرفت جامعه را متوقف خواهد کرد.
سؤال
سعدی به تحلیل علل عینی و (۳) دشمنی حضرات با یکدیگر نمی پردازد، تا راه حلی برای خاتمه دادن به دشمنی بیابد.
جواب
سعدی به تحلیل علل عینی و ذهنی دشمنی حضرات با یکدیگر نمی پردازد، تا راه حلی برای خاتمه دادن به دشمنی بیابد.
او دشمنی را به مثابه امری فردی و بایدی در نظر می گیرد و برای حل آن ترور و توطئه را پیشنهاد می کند.
سعدی برای برقراری دوستی با کسی،
معیاری عینی و واقعی ندارد.
سؤال
به نظر او، تنها پیش شرط دوستی با کسی
داشتن (۴) مشترک است.
جواب
به نظر او، تنها پیش شرط دوستی با کسی
داشتن دشمن مشترک است.
سؤال
هدف سعدی از دوستی سرتاپا (۵) است.
جواب
هدف سعدی از دوستی سرتاپا پراگماتیستی است.
این دوستی، نه دوستی به معنی واقعی کلمه، بلکه سوء استفاده از آن برای زندان کردن «پیراهن دشمن بر تنش» است.
به عبارت دیگر دوستی مورد نظر سعدی، یک دوستی مصلحتی، بی محتوا و توخالی است
و به خیالی می تواند به دشمنی مبدل شود.
این که خردمندی مثل سعدی،
گاهی این قدر کوته بین می شود، شگفت انگیز است.
اکنون به معنی واقعی مفاهیم «دوستی» و «دشمنی» در نوشته های سعدی و حافظ پی می بریم.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر