فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) انقلاب فنی (۲)

 

 

پروفسور دکتر کلاوس دیتر ووستنک

برگردان

شین میم شین

 

۹

·    گروهی از انقلابات فنی از سلسله مراتب قانونمند برخوردارند.

 

۱۰

·    از آن جمله اند، دو نوع به لحاظ تاریخی بسیار بارز زیر که در «انقلاب صنعتی» قرن هجدهم و در «انقلاب علمی ـ فنی» معاصر وجود دارند:

 

الف

انقلاب فنی نوع اول

 

·    انقلاب فنی نوع اول عبارت است از استفاده از ماشین کار (با نیروی محرکه انسانی و یا طبیعی)، که انجام عملیات ابزاری دست انسانی را به عهده می گیرند و بنا بر قوانین مکانیک عمل می کنند.

·    به عنوان مثال، دستگاه ریسندگی و چرخ خیاطی.

·    (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۳، ص ۳۹۴، ۴۰۶)

 

ب

انقلاب فنی نوع دوم

 

·    انقلاب فنی نوع دوم عبارت است از استفاده از نیروی محرکه فنی و ماشین انرژی:

·    به عنوان مثال، ماشین بخار.

 

۱۱

·    در مورد دوم، مسئله امروز عبارت است از تحقق فنی تصمیمات هدایتی و تنظیمی در به کار انداختن ماشین ها و دستگاه هائی که تحت عنوان «اوتوماتیزاسیون بغرنج» مورد استفاده قرار می گیرند و تا کنون به وسیله مغز ـ به مثابه بنیادی ترین فونکسیون کار عملی ـ انجام گرفته است.

 

۱۲

·    مبانی تئوریکی این بخش را رشته های علمی زیر عرضه می کنند:

 

الف

·    سیبرنتیک، به ویژه تئوری هدایت، تئوری تنظیم و  اطلاعتئوری

 

 

سیبرنتیک

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/3544

 

 

ب

·    منطق.

 

پ

·    ریاضیات، مثلا تئوری اوتومات های انتزاعی

 

ت

·    روانشناسی مهندسی.

 

ث

·    فیزیک، الکترونیک، تکنیک حلاجی داتاها و ساخت ابزاری که مواد ساختمانی و یا عناصر ساختمانی و حاملین ابزاری هدایت می کنند.

 

۱۳

·    در نتیجه هر انقلاب فنی، رشته های پیوند میان فونکسیون های کاری معینی با فونکسیون ارگانیکی (یعنی شیوه های فونکسیون به طور فیزیولوژیکی و پسیکولوژیکی تعیینگشته و محدود اعضای طبیعی انسان) قطع می شود و فونکسیون های کاری یاد شده آزاد می گردند.

 

۱۴

·    بدین طریق، امکان آن فراهم می آید که در تشکیل فن (تکنیک) جدید، به جای اعضای کار انسان، علم به مثابه «نیروی مولده بیواسطه» مورد استفاده قرار می گیرد.

 

۱۵

·    در نتیجه، سطح عالی تر استفاده آگاهانه از قوای طبیعی و تابع سازی آنها به اهداف انسانی امکان پذیر می گردد.

 

۱۶

·    اما همزمان، شرایط، امکانات و مطالبات کیفیتا نوینی هم در زمینه توسعه  بیشتر دیگر وسایل تولید و هم قبل از همه، در زمینه لیاقت و توانائی های کاری انسان در تسلط بر این نوع فونکسیون جدید وسیله کار فراهم می آیند.

 

۱۷

·    زیرا اکنون «آنچه که کارگر به طور بیواسطه تحت سلطه خویش قرار می دهد و رام خویش می سازد، نه موضوع کار (مواد خام و اولیه)، بلکه وسیله کار است.»

·    (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۳، ص ۱۹۴)

 

۱۸

·    به عبارت دیگر، کارگر اکنون با موضوع جدید کار در تأثیر متقابل فونکسیونی مستقیم قرار می گیرد.

 

۱۹

·    این روند، به ویژه به توسعه سیستم انسان ـ ماشین در روند کار منجر می شود.

 

۲۰

·    مثلا گذار به ماشین محرکه فنی (ماشین بخار) ـ به مثابه یک انقلاب فنی که به انقلاب صنعتی منتهی می شود.

·    یعنی سبب بزرگتر و سریعتر شدن ماشین های کار و همچنین خود ابزار ـ آلات می شود.

·    (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۳، ص ۳۹۶)

 

۲۱

·    آنگاه به مواد کمکی جدیدی از قبیل ذغال سنگ و آب و بعدها به منابع انرژی و وسایل انتقال انرژی نیاز می افتد.

 

۲۲

·    این امر اما ـ همزمان ـ انتظارات کیفی جدیدی از کارآئی و فونکسیون انسان در زمینه به راه انداختن این سیستم ماشینی پدید می آورد، که به مراقبت و نگه داری از ماشین آلات، برنامه ریزی فکری (تجربه، دانش، مهارت و تردستی) و هدایت ماشین ها مربوط می شود.

 

ادامه دارد.