فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) ارزش (۱)

 

 پروفسور دکتر ولفگانگ پطر ایشهورن 

پروفسور دکتر راینهولد میلر

برگردان

شین میم شین 

 

۱

·      مفهوم «ارزش» معانی متعددی دارد.

 

الف

به لحاظ فلسفی

 

·      به لحاظ فلسفی، معانی زیرین ارزش از اهمیت خاصی برخوردارند:

 

۱

·      ارزش به معنی اقتصادی ـ سیاسی (تئوری ارزش کار)

 

۲

·      ارزش به معنی  ارزش مصرفی

 

۳

·      ارزش به معنی عمدتا اخلاقی آن.

 

ارزش به معنی اقتصادی ـ سیاسی

(تئوری ارزش کار)

 

۱

·      ارزش، به این معنی عبارت است از یک رابطه تولیدی معین که به طور تاریخی میان مولدان کالاها برقرار می شود و به صورت روابط میان کالاها نسبت به همدیگر نمودار می گردد.

 

۲

·      ارزش، به این معنی عبارت است از یک رابطه اجتماعی صرف میان انسانها که به شکل مناسبات میان اشیاء نمودار می گردد.

 

۳

·      کالا به مثابه  ارزش، عبارت است از تبلور کار خنثی، یکسان و انتزاعی (مجرد) انسانی  

 

۴

·      کالا به مثابه  ارزش عبارت است از تغلیظ کار ضرور که به وسیله مولدان به مثابه  بخشی از مجموعه کار اجتماعی انجام یافته است و بنا بر مدت زمان لازم برای تولید آن اندازه گیری می شود.

 

۵

·      از ارزش به مثابه  عامترین بیان مناسبات اجتماعی تولید کالائی، فرم پولی ارزش سرچشمه می گیرد.

 

۶

·      ارزش به مثابه  رابطه اجتماعی مادی، در نظام سرمایه داری به شکوفائی کامل خود دست می یابد و به مثابه  بخشی از تولید اضافه ارزش و سود مطرح می شود.

 

۷

·      ارزش در نظام سوسیالیستی نیز جنبه عینی ضرور مناسبات تولیدی را نمودار می سازد.

 

۸

·      در شرایط سیستم اقتصادی سوسیالیسم، ارزش به مثابه  ابزار روند تولید و بازتولید سوسیالیستی (تولید و باز تولید سوسیالیسی که بر طبق پلان (نقشه، برنامه) انجام می یابد و به کارکنان بنا بر اصل از هرکس به اندازه استعدادش و به هرکس به اندازه کارش مزد تعلق می گیرد) عمل می کند و مورد استفاده آگاهانه قرار می گیرد.

 

۹

·      تجزیه و تحلیل مارکسیستی ارزش و تجزیه و تحلیل مارکسیستی خصلت دوگانه کار شیئیت یافته در کالا (کار به مثابه  موجد ارزش مصرف و ارزش) در جامعه شناسی از اهمیت نظری و متدیکی (اسلوبی) بزرگی برخوردار است.

 

۱۰

·      در شرایط سرمایه داری، رابطه ارزش یک رابطه اجتماعی است که در غلاف شیئ مربوطه پنهان شده است.

 

۱۱

·      این رابطه اجتماعی خود را به مثابه  خاصیت طبیعی اشیاء نمودار می سازد و این توهم ایجاد می شود که گویا در آن منحل و نفی شده است.

 

۱۲

·      قانونمندی های حاکم بر مناسبات تولیدی اساسی مولدان کالا به مثابه  قدرت این اشیاء جلوه گر می شوند و این توهم پدید می آید که گویا آنها با خواص طبیعی این اشیاء پیوند دارند و به مثابه  قدرتی بیگانه، نا شناخته و معمائی بر انسان حاکم اند.

 

۱۳

·      مارکس این پدیده را «کالا پرستی» و «عرفانگرائی جهان کالائی» می نامد.

 

·      (عرفانگرائی به جهان بینی ئی اطلاق می شود که بر افکار مه آلود و بر نظراتی که عقل قادر به توضیح شان نیست، بنا شده است. مترجم)

 

۱۴

·      رابطه کالائی در عین حال به مثابه  رابطه ای جلوه می کند که صاحبان کالاها ـ به مثابه  شخصیت های کاملا برابرحقوق و آزاد ـ در بی اعتنائی سوبژکتیو به این و آن، به دلخواه خود با یکدیگربر قرار می سازند.

 

۱۵

·      عرفانگرائی با سوبژکتیویسم تکمیل می شود.

 

۱۶

·      عرفانگرائی با توهم آزادی انسانی در عین غلام و بنده دست بسته واقعی مناسبات اجتماعی بودن انسانی تکمیل می شود.

·      مناسباتی که بی اعتنا به انسان ها اراده خود را به کرسی می نشانند. 

 

۱۷

·      بدین طریق، با رابطه ارزشی، تحت شرایط تولید کالائی ساده و تولید کالائی سرمایه داری، تحریف و وارونگی مناسبات اجتماعی حقیقی گره می خورد.

·      وارونگی ئی که در بطن روند زندگی عملی صورت می پذیرد و سپس در حیات فکری جامعه، در ایدئولوژی جامعه کالائی بازتاب می یابد و  شعور وارونه و مخدوش پدید می آید.

 

۱۸

·      خطوط اصلی و ساختار اصلی ایدئولوژی بورژوائی بدین سان قوام می یابد.

 

۱۹

·      وارونه سازی مناسبات اجتماعی واقعی، به ویژه پنهان سازی و نابود سازی ظاهری مناسبات تولیدی و طبقاتی واقعی و همچنین بازتاب این وارونگی در ایدئولوژی و تئوری اجتماعی بورژوائی با توسعه تولید کالائی سرمایه داری (با توسعه پول، سرمایه، سود و غیره) توسعه بیشتری می یابد، روز بروز استحکام بیشتری کسب می کند و سرتاپای حیات اجتماعی را، به ویژه مناسبات سیاسی را، مجموعه جهان بینی بورژوائی را و تفکر سیاسی و اجتماعی ـ نظری را فرا می گیرد. 

 

۲۰

·      ارزش ـ به لحاظ ماهیت و فونکسیون ـ تحت شرایط سوسیالیستی با ارزش تحت شرایط تولید کالائی ساده و سرمایه داری تفاوت اساسی دارد.

 

۲۱

·      در جامعه سوسیالیستی، نقش و مقام اجتماعی ارزش به وسیله مناسبات تولیدی سوسیالیستی تعیین می شود.

 

۲۲

·      اگر به ارزش برخورد درست سازگار با سیستم اقتصادی سوسیالیسم صورت گیرد و در توسعه همه جانبه شعور سوسیالیستی کار ایدئولوژیکی صحیحی انجام یابد، در جامعه سوسیالیستی، رابطه ارزش با گرایشات عرفانی و تشکیل شعور وارونه قطع می شود.

 

۲۳

·      تحت شرایط سیستم اقتصادی سوسیالیسم، ارزش (و یا رابطه ارزشی) به مثابه  ابزار راسیونالیزاسیون و رهبری برنامه ریزی شده تولید، بر طبق آماج های اساسی شیوه تولید سوسیالیستی آگاهانه مورد استفاده قرار می گیرد.

·      به مثابه  ابزاری برای شکوفا سازی ابتکار عمل خلاق زحمتکشان و مولدان سوسیالیستی کالاها آگاهانه به خدمت گرفته می شود و به عبارت دیگر، به مثابه  ابزاری برای تسلط بر نیروهای مولده و برای تحول آگاهانه مناسبات اجتماعی توسط خود زحمتکشان در می آید.

 

ادامه دارد.