فرهنگ مفاهیم فلسفی (ر) رلاتیویسم (نسبیت گرائی)

 پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان 

شین میم شین

 

۱

·    رلاتیویسم (نسبیت گرائی) به موضع معرفتی ـ نظری ئی (موضع مربوط به تئوری شناخت) اطلاق می شود که بنا بر آن، تنها روابط و مناسباتی که اشیاء نسبت به همدیگر دارند، قابل شناسائی اند.

 

۲

·    موضوع واقعی شناخت، یعنی «وجود درخود» اما غیرقابل شناسائی است.

 

۳

·    و لذا رلاتیویسم به این نتیجه می رسد که حقیقت عینی مستقل از سوبژکت شناسنده وجود ندارد. 

 

·    (این بدان معنی است که نه حقیقت اوبژکتیو (عینی)، بلکه فقط حقیقت سوبژکتیو وجود دارد.

·    بر همین اساس ادعا می شود که هر کس حقیقت خاص خود را دارد.

·    هرکس حقیقت سودآور خود را دارد.

·    مراجعه کنید به فیلم ژاپنی و بعد هالی وودی موسوم به «حقیقت»، مترجم)

 

۴

·    از دیدگاه رلاتیویسم هر شناختی نسبی است.

 

۵

·    هر شناختی ـ در هرحال ـ وابسته به سوبژکت شناسنده است:

·    هرشناختی ـ در تحلیل نهائی ـ سوبژکتیو است.

 

۶

·    شالوده نظری رلاتیویسم قاعدتا جهان بینی مبتنی بر ایدئالیسم ذهنی است.

 

·    مراجعه کنید به ایدئالیسم و ماتریالیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

 

۷

·    رلاتیویسم معرفتی ـ  نظری (یعنی رلاتیویسم مربوط به عرصه تئوری شناخت) به انحرافات زیر منتهی می شود:

 

الف

·    رلاتیویسم به اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) ختم می شود.

 

·    (اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) عنوانی است برای آموزه های معرفتی ـ نظری ئی، که شناخت چیزها را و در تحلیل نهائی شناخت واقعیت عینی را غیر ممکن می دانند. مترجم)

 

·    مراجعه کنید به اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) 

 

ب

·    رلاتیویسم به انکار حقیقت عینی ختم می شود.

 

·    مراجعه کنید به حقیقت 

 

پ

·    رلاتیویسم به سازش جهان بینانه با مذهب ختم می شود.

 

·    مراجعه کنید به مذهب (دین) 

 

۸

·    در پیش گرفتن رلاتیویسم به مثابه شالوده معرفتی ـ نظری، به معنی محکوم کردن ناگزیر خویش به انحرافات زیر است:

 

الف

·    اسکپ تیسیسم (تردیدگرایی) مطلق

 

·    مراجعه کنید به اسکپتیسیسم (تردیدگرایی)

 

ب

·    به اگنوستیسیسم

 

پ

·    به سوفیسم

 

·    (مشخصه سوفیسم (البته نه به مثابه یک مکتب یکپارچه) عبارت است از داشتن گرایشات اسکپتیکی و رلاتیویستی کم و بیش شدید. مترجم)

 

·    مراجعه کنید به سوفیسم 

 

ت

·    به سوبژکتیویسم (ذهنگرائی)

 

·    مراجعه کنید به سوبژکتتیویسم 

 

۹

·    در پیش گرفتن رلاتیویسم به مثابه شالوده معرفتی ـ نظری به معانی زیر است:

 

الف

·    به معنی به رسمیت شناختن نسبی بودن شناخت بشری است.

 

ب

·    به معنی انکار وجود هرگونه معیار و ملاک عینی و مستقل از انسان است، که شناخت نسبی انسانی بدان نزدیک و نزدیکتر می شود.

 

۱۰

·    به قول لنین، «همان طور که هگل اشاره می کند، دیالک تیک گشتاورهائی از رلاتیویسم، نفی و اسکپتیسیسم را در خود دارد.

·    اما خود را به درجه رلاتیویسم تنزل نمی دهد.  

 

۱۱

·    ماتریالیسم دیالک تیکی مارکس و انگلس نیز بیشک گشتاوری از رلاتیویسم را در خود دارد، ولی خود را به درجه رلاتیویسم تنزل نمی دهد:

 

الف

·    ماتریالیسم دیالک تیکی نسبی بودن شناخت بشری را می پذیرد.

 

ب

·    این اما نه به معنی انکار حقیقت عینی، بلکه به معنی اشتراط (مشروطیت) تاریخی حد و مرز نزدیکی شناخت بشری به این حقیقت عینی است.»

·    (ولادیمیر لنین، «مجموعه آثار»، جلد ۱۴، فصل دوم، ص ۵)

 

۱۲

·    رلاتیویسم اخلاقی هنجارهای عام و ارزش های اخلاقی را مطرود می شمارد.

 

۱۳

·    رلاتیویسم ـ به لحاظ تاریخی ـ محصول دوران های شکست و سقوط  توسعه اجتماعی و علمی است.

 

۱۴

·    رلاتیویسم گشتاوری از ایدئولوژی هائی است که عمرشان از نظر تاریخی به پایان رسیده است.

 

۱۵

·    فلسفه بورژوائی معاصر ـ به ویژه جریانات فلسفی بورژوائی معاصر زیر ـ تحت نفوذ شدید درونمایه های رلاتیویستی است:

 

الف

·    پوزیتیویسم

 

ب

·    امپیریوکریتیسیسم

 

پ

·    پراگماتیسم

 

ت

·    اگزیستانسیالیسم.

 

پایان

---