فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) اتیک (اخلاق) (۱۶)

 

 

پروفسور دکتر ماتهویس کلاین

برگردان 

شین میم شین

 

۴۳

·    اتیک مارکسیستی قانونمندی های پیدایش، توسعه اخلاق ـ اخلاق به مثابه  فرمی از فرم های شعور اجتماعی ـ و شیوه تأثیرگذاری آن را مورد بررسی قرار می دهد، ماهیت آن را و فونکسیون اجتماعی آن را تجزیه و تحلیل می کند و راه های شکوفاسازی روابط اخلاقی را و نیروهای محرکه اخلاقی را در تشکیل جامعه سوسیالیستی و کمونیستی کشف می کند.

 

۴۴

·    اتیک مارکسیستی ـ هم به لحاظ خصلت و متد خویش و هم به لحاظ طرح مسائل ـ یک رشته فلسفی مستقل است.

 

۴۵

·    مسئله اصلی اتیک مارکسیستی عبارت است از انسان در کلیتش به مثابه  شخصیت و در روابطش نسبت به همبود انسانی.

 

۴۶

·    اتیک فلسفی در نتایج خود، هم بر رشته های فلسفی عامتر ـ مثلا ماتریالیسم دیالک تیکی و تاریخی، که پایه و اساس تعیین کننده آن را تشکیل می دهد ـ متکی است و هم بر علوم منفرد از قبیل اقتصاد سیاسی، جامعه شناسی، پداگوژیک، علم حقوق، روانشناسی، اتنولوژی (علم ساختار اجتماعی و فرهنگ جوامع) و بسیاری دیگر.

 

۴۷

·    از این رو، نمی توان اتیک فلسفی را به طور ساده، زیرعرصه و یا زیررشته ای از ماتریالیسم تاریخی تلقی کرد و یا به طور کلی در ماتریالیسم تاریخی منحل نمود.

 

۴۸

·    اتیک در حل و فصل مسائل انسانتصویر، تئوری شخصیت و همبود، تئوری آماج ها و معنای زندگی انسانی، تئوری اصول و ارزش های همزیستی در فرم های مختلف همبود انسانی وظایف فلسفی مستقلی به دوش می کشد که از اهمیت جهان بینانه بزرگی برخوردارند.

 

۴۹

·    خودویژگی مهم فونکسیون فلسفی ـ جهان بینانه اتیک عبارت از این است که آن شروط ماهوی لازم برای زندگی اجتماعی را در فرم آماج ها، ایدئال ها، اصول، هنجارها و ارزشمفهوم ها جمع بندی می کند و به واسطه آن عمل، تفکر و احساس انسان ها را به طرز چشمگیری زیر نفوذ خویش قرار می دهد.

 

عرصه های دوگانه اتیک

 

·    اتیک به دو عرصه متفاوت زیر تقسیم بندی می شود:

 

الف

·    عرصه مسائل فلسفی ـ تئوریکی اتیک

 

ب

·    عرصه هنجارهای اتیکی

 

****

 

الف

عرصه مسائل فلسفی ـ تئوریکی اتیک

  

·    این عرصه حاوی مسائل ماهیتا فلسفی ـ تئوریکی اتیک است.

·    عرصه های زیر از آن جمله اند:

 

۱

·    مسائلی از قبیل ماهیت و فونکسیون اخلاق

 

۲

·    ساختار اجتماعی و فردی شعور اخلاقی

 

۳

·    مسئله شخصیت و همبود

 

۴

·    رابطه دترمینیسم و آزادی تصمیمگیری

 

۵

·    فونکسیون و ساختار ارزشگزاری های اخلاقی

 

۶

·    رابطه واقعیات امور و قضاوت های ارزشی

 

۷

·    بررسی های مربوط به ماهیت و نقش مفاهیم اساسی اخلاقی

 

۸

·    خودویژگی مقولات اخلاق به مثابه  علم

 

۹

·    مسائل مربوط به اخلاقزبان و تا حدودی مسائل متا اتیک

 

ب

عرصه هنجارهای اتیکی

 

·    این عرصه حاوی بخش هنجاری خاص اتیک است، یعنی احکام محتوائی ئی که به وسیله آنها عمل، تفکر و احساس انسانی به طور بیواسطه تکانه هائی ـ به لحاظ سمتگیری روحی و ابراز و انجام عملی ـ دریافت می کند.

·    مسائل زیراز آن جمله اند:

 

۱

·    احکام محتوائی راجع به خیر و شر

 

۲

·    احکام محتوائی راجع به احساس مسئولیت

 

۳

·    احکام محتوائی راجع به تکلیف، افتخار، وجدان و دیگر مفاهیم بنیادی اخلاقی به میراث مانده کتبی و شفاهی مثلا زیر:

 

الف

·    فرامین اخلاقی سوسیالیستی

 

ب

·    سجایای اخلاقی و یا خودویژگی های شخصیتی اخلاقی، که برای نیل به مرحله شخصیت انسانی، آماج تلقی می شوند و بسیاری دیگر.

 

ادامه دارد.