خرد ـ انسان ـ تاریخ (۱۸۵)

·

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

 فصل هشتم 

بخش دوم

یوهان گوتلیب فیشته 

(۱۷۶۲ ـ ۱۸۱۴)

یکی از برجسته ترین نمایندگان ایدئالیسم آلمانی 

۴۶

·     فیشته ادامه می دهد:

·     «اشتغال جدی و ژرف با علم، محتاج آرامش در برون، در پیرامون، در درون، در روح است.

·     من تا کنون، توانسته ام آرامش برونی را حفظ کنم.

·     شما آن را نه به مثابه نکوهشی، بلکه فقط به مثابه توضیح تاریخ خواهید دید که آن با کلیه حرکاتی (جنب و جوشی) که در ما صورت گرفته اند، در ساعات آخر، چه بسا، اندکی درهم شکسته است.

·     در آینده، پس از اینکه دوستان و آشنایان عزیز بیشمار ما دیگر در میان ما نیستند، پس از اینکه در هر صورت، باید جریانات تعیین کننده ای صورت گیرند، چگونه می توانیم به این انتزاع آموزه علم درک لازمه را حفظ کنیم؟

·     من، حداقل در خودم چنین توانی را نمی بینم.

·     این، نگرش تعیین کننده ای است که مرا به اتخاذ تصمیم دشواری در رابطه با قطع این نگرش واداشته است.

·     همین چندی پیش، در سال ۱۸۰۶، جنگ مرا به قطع تدوین سعادتمندانه آموزه علم مجبور ساخته است.

·     اکنون دوباره وضوح بی سابقه ای کسب کرده ام و امیدوارم این مسئله را که به شما اطلاع می دهم، به مسئله قابل اطلاع دادن به عموم ارتقا دهم.

·     به تعویق افکندن مجدد این امیدها دردناک است.

·     اما ما همه باید تابع جبر باشیم.

·     خود من هم باید تابع جبر باشم.»

·     (فیشته، همانجا صفحه ۶۱۰)

 

۴۷

·     کسب و کار فیشته، همیشه همین بوده است:

·     وقتی لحظه تاریخی فرا رسیده، حاضر بوده که «قوای خود را وقف لحظه بزرگ عرضه گشته» کند و از اشتغال گمان ورز (اسپه کولاتیو) صرفنظر نماید.

 

۴۸

·     فیشته در رابطه ای دیگر می نویسد:

·     «فلسفه مؤثر می افتد.

·     هم بر موضعگیری عملی ما و هم بر انطباق مان با خودمان، چه در تفکر و چه در عمل»

·     (زیگفرید برگر، «فیشته راجع به تفاوت  ذهن با حروف فلسفه»، ۱۹۲۴، ص ۲۷)

 

ادامه دارد.