هنجار (۵)

 

 

 پروفسور دکتر ولفگانگ پطر ایش هورن

برگردان

 شین میم شین

۷

·    هنجارها در تبادل نظر (کومونیکاسیون) میان ـ انسانی با سیستم های علامتی زیرین در پیوند قرار می گیرند، به مثابه معنی آنها نمودار می گردند و یا به وسیله آنها منتقل می شوند:

الف

·    اغلب با زبان طبیعی

ب

·    تحت شرایطی هم با زبان مصنوعی

ت

·    با آثار هنری

پ

·    با پلاکات ها

ث

·    با اشارات

ج

·    با رفتار نمونه وار شخصیت ها

۸

·    در رابطه با فرمولبندی و انتقال هنجارها به واسطه زبان طبیعی همواره باید به فونکسیون پراگماتیکی ئی توجه داشت که زبان به عهده می گیرد.

·    در اینگونه موارد فرم های هنجاری زیرین مطرح می شوند:

الف

جملات هنجاری

·     جملات هنجاری، جملاتی اند که در آنها، عمل مشخصی واجب، مشروع و یا ممنوع قلمداد می شود.

ب

جملات امری

·     جملات امری، جملاتی اند که به نوبه خود می توانند انواع مختلفی داشته باشند.

ت

گویش های زبانی

·    گویش های زبانی، گویش هایی اند که هنجارها را اغلب به لحاظ پراگماتیکی در فرم مستور و مؤثر بیان می دارند:

·    مثلا قضاوت های ارزشی که تحت شرایطی در قالب جملات سؤالی ادا می شوند.

۹

·    جملات حکمی محض نیز می توانند تحت شرایطی برای بیان هنجارها به کار روند.

۱۰

·    در فرمولبندی پلنوم ها و وظایف، که به نوبه خود حاکی از هنجارها هستند، معمولا احکام مستقبل (مربوط به آینده) مورد استفاده قرار می گیرند.

·    در این میان باید به دو نکته توجه داشت:

الف

·    از سوئی باید میان تنوع وسایل زبانی تفاوت قائل شد.

ب

·    از سوی دیگر باید حتی الامکان میان ماهیت هنجارها تفاوت قائل شد، که فرمولبندی و انتقال شان در مد نظر قرار دارد.

۱۱

·    این حقیقت امر که هنجارها ـ برخلاف احکام ـ ساخت های فکری خاصی اند و این حقیقت امر که می توان میان هنجارها به کمک روابط منطقی خاصی، حتی المقدور پیوندهای معینی برقرار ساخت، سبب شده که در دهه های اخیر گروهی به تدوین منطق هنجارها مبادرت ورزند.

·    مراجعه کنید به دنوتیک

۱۲

·    مسائل فلسفی و سوسیولوژیکی (جامعه شناسی) در رابطه با هنجارها به شرح زیرند:

الف

·    مسئله منبع و سرچشمه هنجارها

ب

·    مسئله فونکسیون اجتماعی هنجارها

ت

·    مسئله اثبات علمی هنجارها

پ

·    مسئله سیستم های هنجاری

۱۳

·    در رابطه با هنجارهای مربوط به شیوه های رفتار عام انسانی و آماجگزاری های اساسی و به ویژه اخلاقی در تمام تاریخ فلسفه و جامعه شناسی ما قبل مارکسیستی و غیرمارکسیستی برای این مسائل عمدتا راه حل ایدئالیستی عرضه شده است.

·    لازم به یاد آوری است که تجزیه و تحلیل هنجارهای مختلف به مسئله  این هنجارها مربوط می شود.

۱۴

·    این امر نشاندهنده آن است که راه حل علمی ـ ماتریالیستی این مسائل تنها بر پایه ماتریالیسم تاریخی و سوسیالیسم علمی امکان پذیر است.

ادامه دارد.