خرد ـ انسان ـ تاریخ (۱۱۴)

 

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

فصل هفتم

اعلام فلسفی استقلال انسان

توسط ایمانوئل کانت

 

فصل هفتم

بخش اول

فلسفه تئوریکی:

تأکید بر نقش اکتیو سوبژکت در روند شناخت

 

 

فصل هفتم

بخش اول

قسمت دوم

۱

·     کانت در کسب شناخت، میان قضاوت های آنالیتیکی و سنته تیکی (تجزیه ای ـ تحلیلی و ترکیبی) تفاوت قایل می شود.

۲

·     قضاوت های آنالیتیکی، قضاوت هایی اند که  مسندشان در سوبژکت  موجود است.

·     مثال:

·     کلیه اجسام منبسطند (انبساط یافته اند.)

۳

·     طرز تعیین قضاوت های آنالیتیکی، تجزیه و یا آنالیز است.

۴

·     در قضاوت های آنالیتیکی، فقط مسندی که در سوبژکت اندیشیده شده است، توضیح داده می شود.

۵

·     در قضاوت های سنته تیکی، بر خلاف قضاوت های آنالیتیکی، مسند جدیدی به سوبژکت افزوده می شود.

·     مثال:

·     کلیه اجسام سنگین اند.

۶

·     با قضاوت های سنته تیکی، حکمی راجع به پیوند و  رابطه سوبژکت و مسند، فرمولبندی می شود.

۷

·     طرز تعیین قضاوت های سنته تیکی، ترکیب (سنتز) است.

۸

·     قضاوت های آنالیتیکی، ارزش معرفتی (شناختین) ناچیزی دارند.

۹

·     برای اینکه در قضاوت های آنالیتیکی، فقط توضیح آنچه که معلوم است، صورت می گیرد.

۱۰

·     ارزش معرفتی واقعی را فقط قضاوت هایی دارند که حکمی راجع به پیوند و رابطه تصورات متضاد مختلف عرضه می دارند.

۱۱

·     این فقط و فقط در قضاوت ها سنته تیکی صورت می گیرد.

۱۲

·     ضمنا در وهله اول در قضاوت هایی صورت می گیرد که مبتنی بر پیوندهای تصورات واقعی اند که از طریق ادراک و استنباط کسب می شوند.

·     یعنی در قضاوت های تجربی.

۱۳

·     این نوع از قضاوت های سنته تیکی، بنیان مجموعه کردوکار معرفتی اند.

·     آنها اما هدف نهایی آنها نیستند.

۱۴

·     کردوکار معرفتی نباید در قضاوت های سنته تیکی بماند (درجا بزنند.)

·     برای اینکه آنها فاقد مهم ترین گشتاور (ممان) شناخت واقعی اند:

·     فاقد عام ترین و ضروری ترین خصلت اند.

۱۵

·     اعتبار قضاوت های تجربی، فقط شامل عرصه تجربه می شود.

·     عرصه ای که از آن کسب شده اند.

۱۶

·     از این رو، توجه کانت به نوع دیگری از شناخت معطوف می شود:

·     به قضاوت هایی که هرچند سنته تیکی اند، اما همزمان معتبرالعام و ضرور (ضد تصادفی) نیز هستند.

۱۷

·     معتبرالعام و ضرور اما به نظر کانت، فقط قضاوت هایی می توانند باشند که نه از تجربه، بلکه از خرد محض کسب شده باشند.

·     اپریوری (ماورای تجربی) باشند.

·     یعنی قضاوت هایی که خصلت اعتبار عام و ضرور را پیشاپیش بر دوش می کشند.

ادامه دارد.