نقشه (پلان، برنامه) (۶)

 

 

 پروفسور دکتر الفرد باوئر

برگردان

 شین میم شین

 

 

   

   ۱

·      میان رهنمودیت نقشه و هنجاریت نقشه پیوند تنگاتنگ وجود دارد.

۲

·      برای اینکه رهنمودیت نقشه نه تنها به وضع هنجارهای آماجی منجر می شود، بلکه علاوه بر آن، حاوی هنجارهای خدماتی فنی ـ مادی و اجتماعی واحد و فردی است.

·       هنجارهایی که برای طرح نقشه و اثبات حقانیت آن و برای کنترل اجرای مفاد آن صرفنظرناپذیرند.

۳

·      سیستم وسیله ـ آماج نقشه، همراه با رهنمودیت ذاتی اش نه فقط بر پایه تئوریکی نقشه استوار می شود، بلکه علاوه بر آن، بر پیش بینی تغییر وضع موجود، بر پیدایش معضلات جدید، بر تأثیر متقابل آنها بر سیستم وسیله ـ آماج نقشه و همچنین بر تأثیر احتمالی آنها بر وسایلی که تاکنون به محک نخورده اند، استوار می شود.

مطالبات مطلوب

از

سیستم وسیله ـ آماج هر نقشه

·      از سیستم وسیله ـ آماج هر نقشه تحقق پذیر و خلاق باید سلسله ای از مطالبات زیرین را انتظار داشت:

۱

·      سیستم وسیله ـ آماج باید بر طبق قانونمندی ها و الزامات وضع موجود باشد.

۲

·      سیستم وسیله ـ آماج باید با قانونمندی ها و الزامات توسعه موضع نقشه و با حوایج مردم که نقشه به خاطر آنها طرح می شود،  انطباق داشته باشد.

۳

·      سیستم های وسیله ـ آماجی که با وضع موجود و با حوایج مردم نامنطبق باشند، به نقشه هائی منتهی می شوند که یا تحقق ناپذیرند (توهم آمیز، اوتوپیکی و غیره اند) و یا غیر اقتصادی اند (به حیف و میل وسایل می انجامند)، یا بی ثمرند و یا زاید.

۴

·      بنابرین، سیسنم وسیله ـ آماج باید از استحکام درونی برخوردار باشد.

***

۱

·      نقشه ها نه حقیقی اند و نه باطل.

۲

·      نقشه ها یا با وضع مورد نظر انطبق دارند و یا ندارند.

۳

·      نقشه ای با وضع مورد نظر انطباق دارد (تحقق پذیر است)، که آماجگذاری اش از رهنمودها، پیش بینی ها و پایه تئوریکی منطقی تشکیل شده باشد.

·      یعنی رهنمودها، پیش بینی ها و پایه تئوریکی نقشه نباید با یکدیگر تناقض داشته باشند.

۴

·      نقشه مطلوب، نقشه ای است که نتیجه مورد نظر (یعنی مجموعه آماج های نقشه) را بتوان با حداقلی از وسایل به دست آورد و یا با وسایل موجود بتوان  حداکثر نتیجه مورد نظر را کسب کرد.

۵

·      پیش شرط مطلوبسازی نقشه ها عبارت است از تعریف معیار مطلوبیت.

۶

·      یکی از مسائل بنیادی تئوری فلسفی نقشه، عبارت است از رابطه علیت و تله ئولوژی ئی  که به طرز ماتریالیستی ـ دیالک تیکی تعریف و تعیین شده باشد.

·      (تله ئولوژی عبارت است از نظریه ای که بنا بر آن، سیر حوادث و نتیجه کارها پیشاپیش به وسیله  هدف معین و یا وضع نهائی ایدئال تعیین شده و سمتگیری به سوی آن صورت می گیرد. مترجم)

۷

·      اگرچه تأملات نقشه ای نیز مثل پژوهش های علی (علت و معلولی) تا حد معینی در جهت عکس صورت می گیرند، زیرا به لحاظ  محتوا از آماج شروع به حرکت می کنند، اما آماجگرائی و یا آماجشناسی که نقشه بیانگرشان است، همزمان در برگیرنده علیت اند.

·      زیرا وسایل باید به کار  افتند تا آماج ها تحقق یابند.

۸

·      برای مفهوم «نقشه» ـ قبل از همه ـ راسیونالیته (عقلانیت) و فونکسیون تحول نقشه از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند.

۹

·      نقشه های عملیاتی تعیین می کند که چه چیزی کی، کجا و چگونه باید صورت گیرد.

۱۰

·      تنظیم (نظم بخشی به) آماج ها و وسایل، تعیین منزلت و مقام هر کدام از آنها نسبت به یکدیگر، تعیین همخوانی، هماهنگی و انطباق آنها با یکدیگر، تحلیل وضع مورد نظر نقشه، تدوین پایه تئوریکی نقشه، پیش بینی و رهنمودها، راسیونالیته ی حاکم بر نقشه را تشکیل می دهند.

۱۱

·      نقشه ـ قبل از همه ـ از یک سیستم قرارها تشکیل می یابد.

·      قرارهائی که به طور  راسیونال (عقلی) با هم پیوند دارند و در اکثر موارد، محصول تصمیمگیری ها هستند.

·       یعنی نتیجه روندهای گزینش و انتخابند.

۱۲

·      بنظر اسکار لانگه، باید میان راسیونالیته مادی و راسیونالیته متدئولوژیکی تفاوت گذاشت.

·      (راسیونالیته مادی و یا شیئی راسیونالیته ای است که بر اساس احساسات و پیشداوری ها صورت نمی گیرد. مترجم)

۱۳

·      راسیونالیته مادی بدان معنی است که گزینش وسایل باید با وضع اوبژکتیو  واقعا موجود انطباق داشته باشند.

۱۴

·      راسیونالیته متدئولوژیکی بدان معنی است که استنتاجات منطقی تعیین کننده در زمینه گزینش وسایل باید در چارچوب دانش درست باشند.

·       بی اعتنا به انطباق این دانش با سطح اوبژکتیو  چیزها.

۱۵

·      راسیونالیته متدئولوژیکی یکی از شروط ضرور برای هر نقشه است.

۱۶

·      نقشه های تحقق پذیر نیز باید از راسیونالیته  مادی برخوردار باشند.

۱۷

·      خود راسیونالیته نقشه نیز مرحله بندی می شود.

·      نه فقط نقشه های مطلوب (اوپتیمال) درجه یک، بلکه همچنین نقشه های مطلوب درجه دو و سه و غیره نیز راسیونال محسوب می شوند.

ادامه دارد.