پروفسور دکتر گونتر کروبر
پروفسور دکتر هلموت میلکه
برگردان
شین میم شین
ت
مقولات مکان و زمان
در
فلسفه جان تولاند
جان تولاند
(۱۶۷۰ ـ ۱۷۲۲)
آزاداندیش ایرلندی روشنگری
تغییر مذهب از کاتولیسیسم به پروتستانتیسم
تحصیلکرده فلسفه و تئولوژی
از پیروان جان لاک
مؤلف «نامه های سرنا» (۱۷۰۴)
کتابش تحت عنوان «مسیحیت غیر اسرارآمیز»
در
سال ۱۶۹۷
در
دابلین
علنا
سوزانده شد
از طرفداران پانته ئیسم
۱
· جان تولاند ـ ماتریالیست انگلیسی ـ به مخالفت با جدا کردن
متافیزیکی مکان و زمان از ماده متحرک برمی خیزد.
۲
· او مکان و زمان مطلق و مستقل از ماده را رد می
کند.
ث
مقولات مکان و زمان
در
فلسفه لایب نیتس
گوتفرید ویلهلم
لایب نیتس
(۱۶۴۶ ـ ۱۷۱۶)
فیلسوف، دانشمند، ریاضی دان، دیپلومات، فیزیکدان، مورخ، سیاستمدار، کتاب
شناس
و
دکتر در حقوق دنیوی و کلیسائی
ایدئالیست عینی.
روح یونیورسال زمانه
خویش
۱
·
لایب نیتس نیز
خصلت مطلق مکان و زمان را عیب اصلی طرح ماتریالیستی ـ مکانیکی نیوتون می شمارد.
۲
· لایب نیتس درک دیالک تیکی از مکان و زمان را نمایندگی می کند.
۳
· به نظر او مکان و زمان مناسباتی، یعنی روابط نظم
ساز میان اشیاء و روندهائی اند که همزمان
وجود دارند و یا به دنبال هم می آیند.
۴
· به عبارت دیگر مکان و زمان با ماده در پیوندند و
در خارج از ماده، واقعیت (رئالیته) مطلق ندارند.
۵
· اما از آنجا که ماده به نظر لایب نیتس فقط «دگرسانی روح» (وجود دیگرگونه روح) است و به مثابه «رشته پیوند دنیوی» است که
«مونادها» را به هم پیوند می دهد و از آنجا که مونادها حاوی وجود فکری اند، پس نظر
اصولا درست لایب نیتس مبنی بر رد خصلت
مطلق مکان و زمان، با انکار ایدئالیستی وجود واقعی و عینی آنها همراه می شود.
· (موناد یعنی لایتجزا، ساده، واحد ازلی واپسین
متمرکز در خویش. مترجم)
۶
· به نظر لایب نیتس، مکان و زمان در تحلیل نهائی
عبارتند از ادراکات سوبژکتیو.
· اگرچه آنها با نظام عینی اشیاء در جهان مطابقت
دارند.
۷
· این درک ایدئالیستی از ماهیت مکان و زمان تبیین
پیشرفته خود را در فلسفه کانت می یابد.
ج
مقولات مکان و زمان
در
فلسفه کانت
· به نظر کانت
مکان و زمان فرم های محض مشاهده اند که فقط شامل حال سوبژکت می شوند و نه «اشیاء در خود»
ح
مقولات مکان و زمان
در
فلسفه هگل
۱
· هگل نیز از موضع ایدئالیستی سعی می کند تا بر جدا کردن نیوتونی مکان و زمان از ماده غلبه کند.
۲
· به نظر هگل
ماده ترکیبی است از مکان و زمان و لذا نسبت به آندو خصلت ثانوی دارد.
۳
· مکان و زمان اما برعکس، کمیت های محض اند که
تغییرشان هرگز به تغییر کیفی منجر نمی شود.
· (هگل در این ادعا، دیالک تیک کمیت و کیفیت را
منکر می شود و موضع متافیزیکی می گیرد.
· مترجم)
۴
· موضع ایدئالیستی هگل
در مورد این مسأله ماهیتا متافیزیکی (ضد دیالک تیکی) است.
خ
مقولات مکان و زمان
در
فلسفه فویرباخ
· فویرباخ در انتقاد ماتریالیستی از فلسفه هگل، به درستی یاد آور می شود که مکان و زمان فرم
های وجودی عینی ماده و شرط های ماهوی ماده اند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر