مذهب به مثابه اوتوپی (۱)

دکتر ورنر سپمن

 (متولد ۱۹۵۰)

   دکتر فلسفه،

از

مسئولین انتشار «دفاتر ماکسیستی»

آثار

کتب و مقالات بیشماری در زمینه نقد ایده ئولوژی، تئوری اجتماعی ـ انتقادی و جامعه شناسی فرهنگ

انسان و سیستم.

در انتقاد از مارکسیسم ساختارگرا

(۱۹۹۳)

دیالک تیک تمدن زدائی.

 بحران، خردستیزی و زورگوئی

(۱۹۹۵)

پایان انتقاد اجتماعی؟

پسا مدرنیته، هم واقعیت، هم ایده ئولوژی

(۲۰۰۰)

  دکتر ورنر سپمن

دفاتر مارکسیستی نوامبر ۲۰۱۰

برگردان

شین میم شین

سخنی با خوانندگان:

در دفاتر ماکسیستی

میان نمایندگان «تئولوژی رهائی بخش» و اندیشمندان مارکسیست ـ لنینیست

بحثی ارزشمند از هر نظر در جریان است.

دایرة المعارف روشنگری پس از ترجمه و انتشار «مذهب چیزی فراتر از افیون و اعتراض»

(از طرفداران تئولوژی رهائی بخش)

 اکنون

 نقدی بر نکاتی از آن

توسط  ورنر سپمن

منتشر می کند

و

 ضمنا

مطالعه «دیالک تیک زیربنا و روبنا»، «مذهب»، «درک ماتریالیستی تاریخ»

را

 توصیه می کند.

بخش اول

۱

·      در مقاله آقای فرانتس هنکل آمرت راجع به مارکسیسم، هومانیسم و مذهب که با خودخشنودی خارق العاده ای تحریر یافته، بسیاری از نظرات ایشان می توانند برای مارکسیسم «ارتودوکس» سؤال بر انگیز جلوه کنند.

۲

·      به نظر من، اگر مارکسیسم ـ اصولا ـ با بازسازی این چنین موشکافانه فرانتس هنکلامرت از جهان فکری مارکس و با استدلال و اثبات دورنمای هومانیستی ایشان مشکلی می داشت، می بایستی فاتحه آن از دیرباز خوانده شود.

۳

·      زیرا مارکسیسم بدون یک افق هنجاری، یعنی بدون یک افق بازتاب آنتروپولوژیکی که نیازهای بنی نوع بشر را در مد نظر گیرد، هرگز نمی توانست سرمایه داری را بطرزی رادیکال زیر علامت سؤال قرار دهد.

۴

·      انتقاد از سرمایه داری نه به خاطر معایب فونکسیونی اقتصادش (توسعه ناهمگون فرم حرکت بحرانی شکلش)، بلکه به خاطر قربانیانی است که فرم تولیدی مبتنی بر بهره وری آن از جامعه بشری می گیرد.

۵

·      سرمایه داری یقین انسان ها را به غارت می برد.

۶

·      سرمایه داری انسان ها را ابزارواره می سازد.

۷

·      سرمایه داری به قول مارکس، «سرچشمه های هر ثروتی را، زمین و کارگر را» می خشکاند.

۸

·      سرمایه داری حاکمیت مرده را، حاکمیت سرمایه را بتون واره بر مناسبات مشخص زندگی، بر فرم های تجسم انسان ها و بر نیازهای آنها برقرار می سازد.

۹

·      علیرغم تأیید بسیاری از نکات مورد نظر فرانتس هنکلامرت، گذاشتن بی دلیل علامت تساوی میان مذهب و سرمایه داری از سوی ایشان سؤال انگیز است.

۱۰

·      تنها دلیل او «ایمان» مذهبی گونه بر سرمایه داری است.

۱۱

·      دیری است که با اشاره به نقطه نظری دست و پا شکسته از والتر بنیامین، گذاشتن علامت تساوی میان مذهب و سرمایه داری مد شده است.

۱۲

·      مارکس هم در دفاتر اقتصادی ـ فلسفی به توازی مذهب و پول اشاره می کند.

۱۳

·      سؤال انگیز اما سازگاری پذیرش یک همچو رابطه مناسبتی با چند لایگی درک مارکس از مذهب است.

ادامه دارد.