جلال‌الدین محمد بلخی
معروف به مولوی
(۶۰۴ ـ ۶۷۲ ه. ق)
ویرایش و تحلیل
از
شین میم شین
از خداوند ولی التوفیق
در خواستن توفیق رعایت ادب
در همه حال ها
و
بیان کردن وخامت ضررهای بی ادبی
۱
از خدا جوییم توفیق ادب
بی ادب محروم گشت از لطف رب
معنی تحت اللفظی:
از خدا بخواهیم که به ما توفیق ادب (موفقیت ادبی) بدهد.
چون بی ادب از لطف خدا بی نصیب می ماند.
این سخن مولانا به چه معنی است؟
۱
از خدا جوییم توفیق ادب
بی ادب محروم گشت از لطف رب
قبل از پیدا کردن پاسخ به این پرسش،
باید از خود پرسید:
ادب به چه معنی است؟
۲
ویکی پیدیا
ادب
به اخلاق و رفتار پسندیده و مطابق با هنجار اطلاق می شود.
ادب همچنین به مجموعه دانستنی هایی اطلاق می شود
که
انسان را از خطا و لغزش بازمی دارند.
ادب جمعی از علومی است
که
با
استفاده از عقل و تفکر
انسان
را
در برخوردها از ناهنجاری ها مصون می دارد و موجب عزت او می شود.
الف
ادب
به اخلاق و رفتار پسندیده و مطابق با هنجار اطلاق می شود.
اخلاق
یکی از عناصر روبنای ایده ئولوژیکی هر جامعه است.
تعیین کننده ماهیت اخلاق و دیگر عناصر روبنای ایده ئولوژیکی هر جامعه،
زیربنای اقتصادی آن جامعه
است.
این بدان معنی است
که
اخلاق حاکم در هر جامعه،
اخلاق طبقه حاکمه آن جامعه
است.
مثال:
اخلاق در جامعه فئودالی
بدین طریق و بنا بر این تعریف ماتریالیستی ـ دیالک تیکی
اخلاق اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی
است.
ب
از خدا جوییم توفیق ادب
بی ادب محروم گشت از لطف رب
در این صورت،
ادب
(اخلاق)
چه ربطی به خدا دارد؟
توفیق ادب
ضمنا به چه معنی است؟
مؤدبیت
در
جامعه فئودالی
یعنی رعایت اکید اخلاق و موازین اخلاقی اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی.
این
نه حسنی است و نه هنری.
این ضمنا
نشانه خریت آدمی است.
رعایت اخلاق و موازین اخلاقی اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی،
برای دیگر اعضای جامعه
نه،
امکان پذیر است
و
نه،
مفید و مثبت و مصلحت.
۵
مثال:
یکی از اخلاقیات و رفتاریات اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی،
پر خوری
و
عق زنی
و
بازخوری
است.
رعیت جماعت
که
در حسرت نان و پنیری به سر می برند،
چگونه می توانند از خدای مولانا
توفیق ادب بجویند؟
پ
ادب
همچنین به مجموعه دانستنی هایی اطلاق می شود
که
انسان را از خطا و لغزش بازمی دارند.
ادب
در این صورت نیز ربطی به رب ندارد.
دانستنی ها
که
مادر زادی و خدا دادی نیستند
تا
از رب توفیق لازمه جسته شود.
برای کسب دانش باید به مدرسه رفت.
رب
در این زمینه کاره ای نیست.
ت
ادب
جمعی از علومی است
که
با
استفاده از عقل و تفکر
انسان
را
در برخوردها از ناهنجاری ها مصون می دارد و موجب عزت او می شود.
این تعریف ادب که خیلی خرکی و الکی ـ دولکی است.
ولی در هر صورت،
کسب جمعی از علوم،
زحمت آموزش و آزمون و آزمایش می طلبد و نه طلب توفیق از رب و رب النوع.
۸
از خدا جوییم توفیق ادب
این اندرز مولانا
اولا بدان معنی است
که
ادب مائده ای الهی است.
یعنی چیزی مادر زادی و خدا دادی است.
اگر
رب
در دادن ادب به کسی کوتاهی کرده،
آن کس باید به توصیه مولانا، از خدا طلب توفیق ادب کند.
ادب
در قاموس مولانا
هر تعریفی هم که از آن سرهم بندی شود،
اکتسابی نیست.
فقط به شرطی می توان به توفیق ادب نایل آمد
که
رب لطف کند و اسباب موفقیت کسی را فراهم آورد.
این اما با مصراع دوم این بیت شعر مولانا جور در نمی آید.
۹
از خدا جوییم توفیق ادب
بی ادب محروم گشت از لطف رب
اگر کسی بی ادب است،
این
فی نفسه
بدان معنی است، که از لطف رب محروم بوده است.
اگر محروم نمی بود، مؤدب مادر زاد می شد.
بی ادبی
در این صورت
مثل کوری مادرزادی کسی است.
چیزی سرنوشتی است.
طلب توفیق ادب از رب
در این صورت
هم بیهوده است و هم احمقانه و هم خردستیزانه.
چون
خود رب
عمدا
حریف بی ادب را از نعمت ادب محروم کرده است.
یعنی بی ادبی حریف
تقصیر خود رب
است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر