ماتریالیسم (۴)

 

پروفسور دکتر مانفرد اشتارک

ماتریالیسم قرن هجدهم 

(ماتریالیسم فرانسه)

برگردان

شین میم شین

۱

·    ماتریالیسم فرانسه بعد از ماتریالیسم آنتیک (جهان باستان کلاسیک) با جریان اصلی اجتماعی ـ عملی اش که به شط سوسیالیسم اوتوپیکی می ریزد، محصول خاص روشنگری بوده است.

۲

·    ماتریالیسم فرانسه حاوی یک جریان فرعی است  که از ماتریالیسم مکانیکی فیزیک کارتزیانیستی سرچشمه می گیرد و به شط علوم طبیعی  می ریزد.

·    (کارتزیانیسم عبارت است از آموزش دکارت (۱۵۹۶ ـ  ۱۶۵۰)  و ادامه کاری آن در قرن هفدهم و هجدهم.

·    جهانتصویر دکارت مبتنی است بر اعتقاد به خردمندی واقعیت. مترجم)

۳

·    ماتریالیسم فرانسه تا زمانی که جهانتصویر مکانیکی اعتبار دارد، به حیات خود ادامه می دهد.

۴

·    طبیعت نگری های فلسفه ماتریالیستی تا پایان مکتب فرانسوی نیوتون، تا تقریبا اواسط قرن هجدهم، تحت سلطه این جریان قرار دارند.

·    آنجا که جریان ضد مذهبی شدید روشنگری فرانسه علوم طبیعی را نیز به با خود می برد و به شط تئوری نوین می پیوندد:

الف

·    به رد وجود خدا، بمثابه علت اولین حوادث جهان.

ب

·    به روی برگرداندن از تئولوژی آنتروپولوژیکی.

پ

·    به اندیشه وحدت قوانین طبیعی.

ت

·    به تئوری اوولوسیون.

۵

رگید

·    در آغاز این ماتریالیسم مکانیکی، رگید (۱۵۹۸ ـ ۱۶۷۹) ـ پزشک هلندی ـ ایستاده است که روح را به مثابه خاصیت خاص ماده می داند.

۶

کابانیس

·    کابانیس در اواخر قرن هجدهم به تکمیل این جریان فلسفی می پردازد.

                               

۷

لامتری

·    لامتری ـ پزشک فرانسوی ـ نیز در اواسط قرن هجدهم، ماتریالیسم مکانیکی را در زمینه پدیده های روحی (شعور) به کار می بندد، اما اثر فلسفی خود را به ماتریالیسم واقعا موجود فرانسه اضافه می کند.

۸

·    ماتریالیسم خاص فرانسه منشاء خود را در فلسفه جان لاک دارد.

۹

·    جان لاک اصل سنسوئالیستی (حسگرایی) مبنی بر منشاء حسی همه دانش ها را مطرح می سازد و بدین طریق، متدی در زمینه ی تشکیل شعور در اختیار ماتریالیسم قرار می دهد.

۱۰

·    ناپیگیری تئولوژیکی جان لاک مبنی بر اینکه دانش ما می تواند از یک موجود غیرمادی نیز نشئت گیرد، ماتریالیسم را با اسکپتیسیسم هومانیستی قرن هفدهم فرانسه پیوند می دهد که تئولوژی و متافیزیک مکتبی را به گور سپرده بود، ولی هنوز خود را از چنگ دیالک تیک علم و ایمان خلاص نساخته بود.

۱۱

·    هومانیسم اسکپتیسیستی فرانسه ـ قبل از همه ـ از گاسندی ـ احیاگر ماتریالیسم اپیکوریستی ـ و بیل ـ متافیزیک ستیز و ایمان ستیز حرفه ای ـ و همچنین موته لوایر می گذرد و به ماتریالیسم فرانسه می رسد.

۱۲

·    سرچشمه دیگر ماتریالیسم فرانسه اسپینوزیسم است.

۱۳

·    آموزش اسپینوزا، مبنی بر  جوهر مادی واحد موجود نیز وارد ماتریالیسم فرانسه می شود، به همان سان نیز دترمینیسم سرسخت و نگرش ضد تئولوژیکی او.

·    علاوه بر اینها، باید از تأثیر ماتریالیسم انگلیس در قرن هفدهم (بیکن و هوبس) نام برد.

۱۴

·    بیکن ـ بنیانگذار تئوریکی علوم آزمایشگاهی مدرن ـ بویژه طرح ماتریالیستی دایرة المعارف د آلمبر و دیدرو را تحت تأثیر قرار می دهد.

۱۵

·    ایده های ماتریالیستی در آغاز قرن هجدهم با امواج انگلوفیل از انگلستان وارد فرانسه می شوند.

۱۶

·    فرضیه ستیزی آموزش فیزیکی نیوتون، خود را ـ عمدتا ـ در سمت و سوی ماتریالیسم مکانیکی نیمه اول قرن هجدهم در زمینه علوم طبیعی نمایان می سازد.

۱۷

·    مکانیک کارتزیانیستی، اسپینوزیسم، اسکپتیسیسم هومانیستی فرانسه، ماتریالیسم انگلیس و سنسوئالیسم ماتریالیسی جان لاک اما فقط عناصر فکری ماتریالیسم فرانسه را تشکیل می دهند.

۱۸

·    ماتریالیسم فرانسه، هیئت خاص خود را در جنبش تاریخی ئی کسب می کند که با روشنگری آغاز می شود.

۱۹

·    ماتریالیسم ما بعد آنتیکی محصول خاص روشنگری ئی است که در راه جهانتصویر ضد تئولوژیکی (ضد فقهی)، انسانی و علمی مبارزه می کند:

·    این ماتریالیسم در مطابقت با مفهوم جدیدی از فلسفه تشکیل می شود که با روشنگری پدید آمده است و حقیقت فلسفی را در ارزش مبارزاتی اش می سنجد.

۲۰

·    این مفهوم جدید از فلسفه با تشدید مبارزه بر ضد رژیم آنشی تقویت می شود و خطوط اجتماعی اصلی اش تشکیل می گردد.

·    (رژیم آنشی به دوره حکومت مطلقه ای اطلاق می شود که قبل از انقلاب ۱۷۸۹ در فرانسه روی کار بوده است. مترجم)

ادامه دارد.