سیری در جهان بینی مولوی (۱۴)

 

جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی

 (۶۰۴ ـ ۶۷۲ ه.ق) 

  تحلیلی

 از 

شین میم شین

درد است که آدمی را رهبر است، در هر کاری که هست.

تا آدمی را درد کاری و هوس و عشق کاری در درون نخیزد، قصد آن کار نکند و آن کار ـ بی درد ـ  او را میسر نشود.

·    معنی تحت اللفظی:

·    رهبر هر کسی در انجام هر کاری درد است.

·    اگر در درون کسی درد و هوس و عشق به انجام کاری تشکیل نشود، او هرگز قصد انجام آن کار را نخواهد کرد.

·    ضمنا هیچ کاری بدون تحمل درد نمی تواند انجام یابد.

۱

درد است که آدمی را رهبر است، در هر کاری که هست.

تا آدمی را درد کاری و هوس و عشق کاری در درون نخیزد، قصد آن کار نکند و آن کار ـ بی درد ـ  او را میسر نشود.

·    مولانا در این دو جمله، واژه واحد «درد»  را به دو معنی متفاوت و متضاد به کار می برد:

الف

·    درد به معنی علاقه و انگیزه و عشق از سوئی

ب

·    درد به معنی رنج و مشقت و زحمت از سوی دیگر.

۲

درد است که آدمی را رهبر است، در هر کاری که هست.

تا آدمی را درد کاری و هوس و عشق کاری در درون نخیزد، قصد آن کار نکند و آن کار ـ بی درد ـ  او را میسر نشود.

·    درد به معنی علاقه و انگیزه و عشق به انجام کاری  به معنی لذت بردن از انجام آن کار است.

·    درد به معنی رنج و مشقت و زحمت در انجام کاری به معنی تحمل ریاضت در انجام آن کار است.

·    بنابرین می توان گفت که مولانا در این دو جمله، دیالک تیک لذت و ریاضت را پیش شرط انجام هر کاری می داند.

·    به عبارت دیگر، انجام هر کاری از گردنه دیالک تیکی لذت و ریاضت می گذرد.

·    لذت و ریاضت دو ضد دیالک تیکی اند:

·    با هم اند و بر هم اند.

·    دو ضد همیشه با هم اند.

·    در وحدت و تضاد با هم اند.

۳

درد است که آدمی را رهبر است، در هر کاری که هست.

تا آدمی را درد کاری و هوس و عشق کاری در درون نخیزد، قصد آن کار نکند و آن کار ـ بی درد ـ  او را میسر نشود.

·    بدون علاقه و انگیزه و عشق به انجام کاری، یعنی بدون لذت از انجام کاری، کسی به انجام آن کار مبادرت نمی ورزد و بدون تحمل درد و رنج و مشقت و زحمت، یعنی بدون ریاضت، کاری به انجام نمی رسد.

·    دیالک تیک لذت و ریاضت، عشق و نفرت، شهد و شرنگ، شادی و غم، گنج و مار، گل و خار همین است.

·    نمی توان به هیچ ترفندی به مولانا حق نداد.

·    اما چرا انجام هر کاری باید از تنگه تنگ دیالک تیک لذت و ریاضت بگذرد؟

·    چرا برای انجام هر کاری به «رهبری به نام درد درونی» نیاز صرفنظر ناپذیر هست و چرا بدون تحمل درد نمی توان کاری را به انجام رساند؟

ادامه دارد.