خرد ـ انسان ـ تاریخ (۳۱)

پروفسور دکتر مانفرد بور

پروفسور دکتر گرهارد بارچ

بخش سوم

 مکان تاریخی فلسفه

فرانسیس بیکن

فرانسیس بیکن

(۱۵۶۱ ـ ۱۶۲۶)

 

قسمت دوم

ادامه

 

۴۰

·    این نظر مارکس از چندین نظر قابل توجه است: 

الف

۱

·     مارکس در وهله اول، اشاره بدان دارد که بر خلاف تصور بیکن، اعلام متد فکری نوین، به این زودی ها تغییر تولید مادی را به دنبال نمی آورد.

·     برای تغییر تولید مادی، پیش شرط های دیگری لازم اند.

۲

·    یعنی حقیقت در وارونه سازی تصور فرانسیس بیکن است. 

۳

·     این واقعیت امر، ضمنا نشاندهنده آن است که نیت و آماج بیکن، نه فقط تشکیل متد فکری نوین، بلکه تغییراتی در چارچوب مناسبات تولیدی بوده استن

۴

·    تغیر متد فکری برای بیکن، وسیله ای برای پیشبرد تغییرات لازم بوده است. 

ب

 

رنه دکارت

 (۱۵۹۶ ـ ۱۶۵۰)

فیلسوف، ریاضی دان و عالم علوم طبیعی

از مؤسسین راسیونالیسم مدرن عصر جدید آغازین

تفکر راسیونالیستی او را کارتزیانیسم نیز می نامند.

دکارت به وجود ایده های مادرزاد باور داشت.

۱

·     مارکس، ضمنا در اینجا، بیکن را با دکارت در پیوند قرار می دهد و اعلام می دارد که هر دو سردمدار واقعی فلسفه بورژوایی، آغازگاه (نقطه شروع به حرکت) واحدی داشته اند و دکارت هم در مؤثریت و قوت توهم بیکن بر اساس متد فکری نوین بیواسطه عملی ـ اجتماعی سهیم بوده است.

۲

·    قابل توجه اشاره همزمان مارکس به دکارت و بیکن است.

·    چون تاریخفلسفه نگاران بورژوایی، اگرچه به نقش دکارت به مثابه متفکر رهگشا (سد شکن) در اوایل عصر جدید اشاره کرده اند، ولی در زمینه نقش بیکن اختلاف نظر داشته اند و دارند.  

پ

۱

·    مارکس، ثالثا و نهایتا، به وابستگی آموزش بیکن به مرحله توسعه معین جامعه بورژوایی یعنی به وابستگی آموزش بیکن به انباشت اولیه سرمایه اشاره دارد.

۲

·     به همین دلیل، تصادفی نیست که مارکس در فصل ۲۴ اثرش تحت عنوان سرمایه، بار دیگر به فرانسیس بیکن برمی گردد و نقل قول هایی از او ـ به تأیید ـ ذکر می کند.

·     (ایضا، همانجا، ص ۷۴۷)

۳

·    برای اینکه فلسفه فرانسیس بیکن به معنی کاملا خاصی محصول عصری است که در آن، پیشمرحله (پیشبازی، مرحله تدارکی) تحول بزرگ صورت گرفته است.

·    تحول بزرگی که بنیان شیوه تولید کاپیتالیستی را پدید می آورد. 

۴۱

·     اشارات مارکس، بنیان هر تفسیر علمی از فلسفه بیکن است. 

۴۲

بنجامین فرینگتون

(۱۸۹۱ ـ ۱۹۷۴)

فاستاد دانشگاه فلسفه کلاسیک

ایرلندی

مؤلف آثار متعدد

·     بسیاری از مسائل لاینحلی که تاریخفلسفه نگاری بورژوایی در ارزیابی فلسفه بیکن و شخصیت بیکن دست به گریبان مانده است، با مراجعه به تفسیر مارکس از بیکن قابل حل اند.

·     (بنجامین فرینگتون تحت تأثیر مارکس بهترین بیکن شناسی را در اثرش تحت عنوان «فرانسیس بیکن، فیلسوف علوم صنعتی» (۱۹۵۱) عرضه می دارد.

·     گ. هریگ هم در سال های آخر تحت تأثیر فرینگتون در مقاله ای تحت عنوان «درک نوینی از ماهیت علم در آثار فرانسیس بیکن»  در مجله آلمانی فلسفه (۱۹۵۷)، شماره ۴، به رشته تحریر در آورده است.)

ادامه دارد.