سیری در گفت و گوی شهاب شهسوار و رئیس دانا (3)

فریبرز رئیس‌دانا

 (۱۳۲۷) 

سرچشمه:

صفحه فیسبوک روزبه نوید 

ویرایش و تحلیل از

مسعود بهبودی

شهاب:

  

به نظرتان میراث فیدل کاسترو برای جهان چه بود؟

رئیس دانا:

 انقلاب کوبا در همه جهان تاثیر گذاشت.

چرا که همانگونه که درباره این انقلاب گفته‌ شده‌است

«انقلاب در انقلاب بود»

هم شرایط عینی و هم شرایط ذهنی را می ‌ساخت.

 انقلاب کوبا یک ماجراجویی گروهی از چریک‌ های کوهستانی نبود.

انقلاب کوبا درک نارضایتی ‌های مردم بود و پیدا کردن راه حلی

برای اینکه این نارضایتی‌ها بتوانند

 از شرایط عینی به شرایط ذهنی گذر کنند.

و از آنجا که مردم زیر شکنجه و فشار دیکتاتور باتیستا بودند،

 مانند خیلی از کشورها و جوامع دیکتاتوری که

 دلسردی‌ های سختی بر جامعه حاکم می ‌شود،

 در آنجا نیز ابتکار عمل کاسترو این بود که

این دلسردی را شکست.

·        ما این فراز از مصاحبه رئیس دانا را نخست تجزیه و بعد تحلیل می کنیم تا از موضوع خارج نشویم و پرت و پلا تحویل این و آن ندهیم:

1

به نظرتان میراث فیدل کاسترو برای جهان چه بود؟

·        لامصب، خاکستر کاسترو هنوز دفن نشده و تو از «بود» استفاده می کنی.

·        راستی میراث فیدل کاسترو برای بشریت چیست؟

2

رئیس دانا:

 انقلاب کوبا در همه جهان تاثیر گذاشت.

چرا که همانگونه که درباره این انقلاب گفته‌ شده‌است

«انقلاب در انقلاب بود»

هم شرایط عینی و هم شرایط ذهنی را می ‌ساخت.

·        چرا رؤسای دانا به پرسش شهسواران وقعی نمی نهند؟

·        حریف از میراث کاسترو می پرسد و رئیس دانا هر چه میلش می کشد، تحویلش می دهد.  

3

رئیس دانا:

 انقلاب کوبا در همه جهان تاثیر گذاشت.

·        این نظر رئیس دانا نادرست نیست.

·        این ولی پاسخ پرسش شهسواران نیست.

·        جهان کل مادی واحدی است و هر پدیده ای در آن ـ چه بلحاظ مثبت و چه بلحاظ منفی ـ مؤثر می افتد.

·        راستی انقلاب کوبا چی بود؟  

4

رئیس دانا:

 انقلاب کوبا در همه جهان تاثیر گذاشت.

چرا که همانگونه که درباره این انقلاب گفته‌ شده‌ است

«انقلاب در انقلاب بود»

·        اولا کی گفته که انقلاب کوبا، انقلاب در انقلاب بوده است؟

·        ثانیا حتما باید انقلابی انقلاب در انقلاب باشد تا در جهان تأثیر گذارد؟

·        عنگلاب اجامر جماران ضد انقلاب بود، غلبه ی ارتجاع فئودالی ـ فوندامنتالیستی ـ روحانی بر انقلاب بورژوائی سفید بود.

·        ضد انقلاب بورژوائی سفید بود.

·        رستاوراسیون بود.

·        احیای شرایط ماقبل انقلاب بورژوائی سفید بود.

·        با این حال در جهان تأثیر مخرب و منفی گذاشت.

·        تأثیرگذاری هر پدیده به دلیل وحدت مادی جهان است و نه به دلایل من در آوردی از قبیل «انقلاب در انقلاب»

5

رئیس دانا:

 انقلاب کوبا در همه جهان تاثیر گذاشت.

چرا که همانگونه که درباره این انقلاب گفته‌ شده ‌است

«انقلاب در انقلاب بود»

هم شرایط عینی و هم شرایط ذهنی را می ‌ساخت.

·        از دید رئیس دانا، انقلابی که انقلاب در انقلاب باشد، «هم شرایط عینی را می سازد و هم شرایط ذهنی را.»

·        منظور رؤسای دانا از  مفاهیم شرایط عینی و شرایط ذهنی چیست؟  

·        اصلا شرایط عینی و شرایط ذهنی چه چیزی در مد نظر رؤسای دانا ست؟

·        شرایط عینی و ذهنی جامعه در مد نظر اند و یا شرایط عینی و شرایط ذهنی انقلاب؟  

6

رئیس دانا:

انقلاب کوبا یک ماجراجویی گروهی از چریک‌ های کوهستانی نبود.

انقلاب کوبا درک نارضایتی ‌های مردم بود و

پیدا کردن راه حلی برای اینکه این نارضایتی‌ها بتوانند

 از شرایط عینی به شرایط ذهنی گذر کنند.

·        رئیس دانا معنی  مفاهیمی را که بر زبان می راند، نمی داند.

·        انقلاب اجتماعی یعنی گذار از فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی نازل به عالی.

·        مثلا گذار از فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی فئودالی به فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی سرمایه داری.

7

انقلاب کوبا

یک ماجراجویی گروهی از چریک‌ های کوهستانی نبود.

·        انقلاب که نمی تواند ماجراجوئی کسی باشد.

·        رئیس دانا رد این جمله چه اندیشه ای را می خواهد تبیین دارد؟

8

انقلاب کوبا

درک نارضایتی ‌های مردم بود  

·        درک نارضایتی مردم را که نمی توان انقلاب نامید.

·        درک نارضایتی مردم چیز سوبژکتیوی است.

·        انقلاب اما چیز اوبژکتیوی است.

·        انقلاب یعنی تحول مناسبات تولیدی حاکم.

·        انقلاب یعنی سلب مالکیت از طبقه حاکمه مثلا فئودال توسط بورژوازی.

·        انقلاب یعنی تخریب دستگاه دولتی حاکم و تسخیر اهرم های سیاسی جامعه برای تصاحب وسایل اساسی تولید (کارخانه ها، بانک ها، اراضی کشت، مزارع، مراتع، بیمارستان ها، مستغلات، رسانه ها و غیره)   

 9

انقلاب کوبا

پیدا کردن راه حلی

برای اینکه این نارضایتی‌ ها بتوانند

 از شرایط عینی به شرایط ذهنی گذر کنند.

·        منظور رئیس دانا از گذار نارضایتی مردم از شرایط عینی به شرایط ذهنی چیست؟

·        نارضایتی مردم جزو شرایط سوبژکتیو (ذهنی) است و نه جزو شرایط اوبژکتیو (عینی).

·        عینی یعنی آنچه که مستقل از سوبژکت مورد نظر است.

·        عینی یعنی آنچه که مستقل از توده است.

·        مثلا قحطی یک پدیده عینی است.

·        سیل و سونامی و آتشفشان پدیده های عینی اند.

·        اصلا دست مردم نیستند.

·        اصلا اراده و میل و هوس و خواست مردم در تشکیل آنها نقش تعیین کننده ای ندارد.

10

و از آنجا که مردم زیر شکنجه و فشار دیکتاتور باتیستا بودند،

 مانند خیلی از کشورها و جوامع دیکتاتوری که

 دلسردی‌ های سختی بر جامعه حاکم می ‌شود،

 در آنجا نیز ابتکار عمل کاسترو این بود که

این دلسردی را شکست.

·        حریف از میراث کاسترو پرسیده است.

·        ظاهرا میراث کاسترو غلبه بر دلسردی مردم بوده است.

·        دلسردی یک پدیده پسیکولوژیکی است.

·        فیدل کاسترو حقوق دان بوده است و نه روانکاو.

·        یکی از هنرهای فیدل کاسترو و یکی از فونکسیون های او، امید دادن به توده و سازماندهی توده بوده است.

·        اگر رؤسای دانا به سخنرانی های کاسترو که اخیرا از رسانه های امپریالیستی پخش می شوند، چند ثانیه گوش داده باشند، به مفهوم اوپتیمیسم (خوش بینی فلسفی ـ تاریخی، امید) برمی خورند.

·        اوپتیمیسم یکی از خصوصیات اصلی پرولتاریا است.

·        یکی از معیارهای ایده ئولوژیکی اصلی مرزبندی پرولتاریا با طبقه حاکمه فئودالی، فوندامنتالیستی و امپریالیستی همین اوپتیمیسم است.

·        معیار ایده ئولوژیکی اساسی دیگر پرولتاریا چیست؟

ادامه دارد.

دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (490)

فصل بیستم

توسعه علوم طبیعی و فلسفه بورژوائی واپسین:

فیزیک، بیولوژی، روانشناسی

جان ارپن بک

اولریش روزه برگ

برگردان

شین میم شین

پیشکش به 

سرهنگ سیف الله غیاثوند

(۱۳۲۰ ـ ۱۳۶۷) 

بخش سوم

بیولوژی (زیست شناسی) 

 ادامه

66

کارل لودویگ برتالانفی 

(1901 ـ 1972)

از بیولوگ های نظری و سیستمتئوریسین های برجسته

از اعضای آکادمی علوم امریکا و آکادمی طبیعت پژوهی آلمان

از آثار او

بیولوژی نظری (1932)

جهانتصویر بیولوژیکی (1949)

·        هولیست های دیگر از قبیل اسموت، مایر ـ ابیش و بویژه برتالانفی تأکید بر آن داشتند که مفهوم کلیت را باید از مفهوم هدف مجزا ساخت.

·        مراجعه کنید به کل، کلیت، هولیسم (کلگرائی)، هدف در تارنمای دایرة المعارف روشنگری 

67

·        نظام کلیتی از دید آنها پدیده ای تجربی (امپیریکی) است.

·        اما مفهوم هدف ـ بر عکس آن ـ بافت انتروپومورفی است.

·        (انتروپومورف به انسان واره تصور و تصویر کردن مشخصات چیزها اطلاق می شود.

·        مثلا الهه ها که به صورت تندیس انسانی در آورده می شوند. مترجم)  

68

نیکولای هارتمن

 (1882 ـ 1950)

فیلسوف و پروفسور فلسفه آلمانی

از اونتولوگ های بنیادی

نماینده رئالیسم انتقادی

از نوسازان مهم متافیزیک در قرن بیستم

آثار او:

اونتولوژی (4 جلدی)

جلد اول: بنیانگذاری اونتولوژی

جلد دوم: امکان و واقعیت

جلد سوم: ساختمان جهان واقعی

جلد چهارم: آموزش مقوله ای و فلسفه طبیعت

فلسفه ایدئالیسم آلمان

اتیک

ارسطو و هگل

خطوط اصلی متافیزیک شناخت

فکر فلسفی و تاریخ آن

·        نیکولای هارتمن در اونتولوژی بلحاظ فلسفی قاطع تر از همه در عرصه علوم طبیعی تا معارف ماتریالیستی ـ دیالک تیکی پیش رفت ودر «اونتولوژی وجود روحی» همزمان به تدوین تئوری کلی ـ عرفانی جامعه و تاریخ نایل آمد.

69

·        نیکولای هارتمن از اندیشه ای شروع به حرکت کرد که بنا بر آن، بافت جهان شیئی لایه به لایه است.

70

·        توالی (پشت سر هم آیی) لایه های وجود بنا بر قوانین «بغرنج تر گشتن» خاص، «فراتشکیل» (تشکیل بالنده)  می شوند و به «فرا فرم یابی» (فرم یابی بالنده، تعالی یابنده)  می رسند.

·        او ضمنا ایده ی برگشت ناپذیری لایه های فوقانی به سطح لایه های تحتانی را مطرح کرد.

·        (نیکولای هارتمن، «مسائل فلسفی اساسی بیولوژی»، 1912،

·        «جهان رئال. مسائل آموزش مقوله ای عام»، 1940)  

71

·        از دید او این لایه ها ـ به زبان مارکسیستی ـ مستقل از شعور انسانی وجود دارند.

·        یعنی عینی ـ واقعی اند. 

72

·        بنظر او، طبیعت عبارت است از کمپلکس بی پایانی از سلاسل علی، اشیاء طبیعی، سیستم هائی از تأثیر گذاری، ساخت های نسبتا ثابت و پویا. 

73

·        قوای خارجی سیستم های نازل تر، همزمان، قوای داخلی سیستم های عالی ترند.  

74

·        شناخت کلی پیوندهای علی دخیل در هر سیستم منفرد، در پیوند سیستم ها و در پیوند لایه ها عملا امکان پذیر نیست. 

·        کشف این پیوند علی کلی اما وظیفه پایان ناپذیری است.

75

·        متد تحقیقی نیکولای هارتمن، عبارت است از وحدت متد استنتاجی با متد استقرائی.    

76

·        نیکولای هارتمن، هر نوعی از ویتالیسم را رد می کند.   

77

·        از دید او هدفمندیت با حفظ (ابقای) رابطه کلیت، یکسان است. 

78

·        نیکولای هارتمن، چشمش به هر نظر تله ئولوژیکی که می افتد، درجا نابودش می سازد.

79

·        بنظر نیکولای هارتمن، پژوهش این ابقا در عرصه بیولوژیکی بی نیاز از متد ها و مقولاتی است که در عرصه غیر ارگانیک لازم اند.

80

·        این نظریه نیکولای هارتمن، به تصورات مارکسیستی بطرز بارزی نزدیکتر است.

·        به نظرات انگلس که سال ها قبل فرمولبندی کرده بود و به دیالک تیک حقیقت نسبی و حقیقت مطلق که لنین فرمولبندی کرده است.

81

·        نیکولای هارتمن، البته با تقسیم بندی هر چیز قابل شناخت به دو بخش زیر، ایراسیونالیسم ایدئالیستی را دوباره از در عقب وارد خانه می کند:  

الف

·        بخش «راسیونال» (عقلی) که بمدد علوم طبیعی قابل درک است.   

ب

·        بخش «ایراسیونال» (ضد عقلی) («مابقی ایراسیونال») که در سیستم مربوطه غیرقابل درک است و کیفیت خاصی است.   

82

ماکس هارتمن

 (1876ـ 1962)

طبیعتفیلسوف، جانورشناس المانی

استاد بیولوژی در دانشگاه

·        ماکس هارتمن و یاکوبی در سال های 20، طرز نگرش اونتولوژیکی را تداوم می بخشند.   

83

·        فیلسوفی به نام بالاف در سال 1940 بر اساس اونتولوژی، نتایج بیولوژیکی را به چالش می کشد. 

84

·        در عصر جدیدتر، قبل از همه، دیمر جریانات فکری اونتولوژیکی را تداوم می بخشد.

·        (دیمر، «مقدمه ای بر اونتولوژی»، 1959)

85

·        رئالیسم انتقادی بویژه باوینک نیز اندیشه «خانه چند طبقه» واقعیت را مطرح می سازد.

86

·        تئوری لایه های نیکولای هارتمن ـ قبل از همه ـ رفتار پژوهی به نام ک. لورنس را در تحلیل های معرفتی ـ نظری اش تحت تأثیر قرار می دهند.

·        آن سان که او در اثری تحت عنوان «پشت آیینه» (1973)  به تجدید تفسیر بخشا ماتریالیستی اونتولوژی می پردازد.

87

·        ارنست کاسیرر دیالک تیک روند شناخت در بیولوژی را به طرز انعطاف پذیری (بطرز پلاستیکی) جمعبندی می کند و می نویسد:

·        «در توسعه پژوهش و در کار پژوهشی مشخص، «مکانیسم» و ویتالیسم به هیچوجه دو ضد آشتی ناپذیر که رو در روی یکدیگر قرار گیرند، نیستند.

·        بلکه می توانند با یکدیگر به وحدت رسند و در خدمت به آماج های معینی مؤثر افتند.

·        اینجا هیچ نوعی از تضاد مستثنی ساز حاکم نیست.

·        اینجا رابطه خود ویژه ارتعاش اسلوبی حاکم است.»

·        (کاسیرر، «مسائل شناخت در فلسفه و علوم عصر جدیدتر از مرگ هگل تا عصر حاضر (1832 ـ 1932)»، 1957، ص 216)

88

·        تنها دیالک تیک ماتریالیستی بود که از عهده توضیح علمی «ارتعاش خود ویژه» کاسیرر بر آمد.    

پایان

ادامه دارد.