سیری در شعری از فروغ فرخزاد (8)

تنها، صدا ست که می ماند.

ایمان بیارویم.

1352

 فروغ فرخزاد

(1313 ـ 1345)

(1934 ـ 1966)

ویرایش و تحلیل از

شین میم شین

  

نهایت تمامی نیروها، پیوستن است، پیوستن

به اصل روشن خورشید

و ریختن به شعور نور

طبیعی است

که آسیاب های  بادی می پوسند.

چرا توقف کنم؟

·        برای تأمل در این بند شعر فروغ، بهتر است که  مفاهیم آن را استخراج کنیم و مورد تأمل قرار دهیم: 

نیرو

شعور

پیوستن نیرو به اصل خورشید

ریختن نیرو به شعور نور

طبیعیت

پوسیدن آسیاب های  بادی

1

نهایت تمامی نیروها، پیوستن است، پیوستن

به اصل روشن خورشید

و ریختن به شعور نور

  

·        منظور فروغ از نیرو چیست؟

·        چرا نهایت همه نیروها پیوستن است و چرا پیوستن به اصل خورشید و چرا ریختن به شعور کذائی نور؟

·        اصلا منظور فروغ از شعور و شعور نور چیست؟ 

2

نیرو

 در فیزیک

 کمیتی برداری است که باعث شتاب گرفتن اجسام می‌ شود.  

·        شاید منظور فروغ از واژه نیرو، انرژی باشد.

·        به دلیل زیر:

عامل، حامل و منبع انواع مختلف انرژی ‌

که بشر مورد استفاده قرار می دهد

(انرژی مواد فسیل، انرژی آبی و غیره)

خورشید است.

·        نور خورشید مهمترین منبع نیرو و انرژی است.

·        نور خوشید است که تغییر فرم می دهد و به صور دیگر انرژی استحاله می یابد.

·        بدون نور خوشید، روندهای شیمیائی و بیوشیمیائی مثلا روندهای دیالک تیکی اکسیداسیون و احیا در عالم عناصر معدنی و آلی (غیر ارگانیکی و ارگانیکی)  مختل می شود.

·        در آن صورت چرخ تکاملی هستی مادی متوقف می شود.

·        بدون انرژی خورشید، سلولی تشکیل نمی یابد تا موجود زنده ای از نبات تا جانور و انسان تشکیل یابد.

3

نهایت تمامی نیروها، پیوستن است، پیوستن

به اصل روشن خورشید

و ریختن به شعور نور

·        سؤال این است که منبع انرژی خورشید چیست؟

·        ضمنا چرا باید نیروها به خورشید بپیوندند و نه از خورشید نشئت گیرند؟

4

نهایت تمامی نیروها، پیوستن است، پیوستن

به اصل روشن خورشید

و ریختن به شعور نور

·        منبع اصلی انرژی و نیرو، جنبش عینی ذرات عنصری (بنیادی) است.

·        هر اتم جولانگاه جنبش بی امان ذرات اتمی است.

·        هم هر پروتون و نویترون در هسته هر اتم در جنبش بی امان است و هم هر الکترون در پوسته آن.

·        جنبش و حرکت مکانیکی منبع انرژی و نیرو ست و قابل تبدیل به فرم های دیگر انرژی است.

·        خورشید به احتمال قوی، منبع انفجارات رادیو اکتیو پی در پی است.

·        انگار میلیون ها بمب اتمی در خورشید منفجر می شوند.

·        به همین دلیل، همه عناصر مادی در کوره کره خوشید حالت گازی دارند.

·        اتمیزه (اتم واره) شده اند و به همین دلیل انرژی عظیمی تولید شده است که دمای خورشید به هزاران درجه سانتیگراد رسیده است.

·        کوره کره خورشید گاز مشتعل منور است.

·        در کوره کره خورشید ماده فیزیکی ـ شیمیائی به انرژی نورانی ـ گرمائی استحاله یافته است:

·        دیالک تیک جرم و انرژی به قول اینشتین علیه الرحمه و الاجمعین:  

طبق نظریهٔ نسبیت

مجموع «جرم و انرژی»

پایدار و تغییرناپذیر است

بدین معنا که انرژی از شکلی به شکل دیگر و یا به جرم تبدیل شود

ولی هرگز خلق و یا نابود نمی ‌شود.

انرژی هر جسم

(طبق نسبیت خاص)

جنبش ذرات بنیادی آن جسم است

و مقدار آن از معادلهٔ معروف آلبرت اینشتین بدست می‌آید

 E = m c 2  

5

نهایت تمامی نیروها، پیوستن است، پیوستن

به اصل روشن خورشید

و ریختن به شعور نور

·        این ادعای فروغ، ارزش علمی و عینی ندارد.

·        از قضا عکس این ادعای فروغ معتبر است.

·        شعور ضمنا به معنی انعکاس وجود در آیینه ضمیر آدمی است.

·        به همین دلیل نور نمی تواند شعورمند باشد.

·        فروغ احتمالا در روزنامه ها چیزهائی راجع به فیزیک مدرن شنیده و نفهمیده است.

·        فروغ همان چیزهای شنیده و نفهمیده را در این شعر سرشته به خشم استه تیزه می کند و تحویل خود و خلایق می دهد.

·        در ایران هم که الحمد لله، کسی به اندیشه وقعی نمی نهد.

6

طبیعی است

که آسیاب های  بادی می پوسند.

·        این ادعای فروغ نیز ارزش تجربی و علمی ندارد.

·        از قضا «نهایت تمامی نیروهای» کذائی ریختن به «آسیاب ها و توربین های دستی و بادی و آبی و برقی و اتمی و غیره» است و نه ریختن به شعور کذائی نور.

·        منظور فروغ از این جمله اما چیز سمبلیکی دیگری است:  

7

طبیعی است

که آسیاب های  بادی می پوسند.

·        فروغ احتمالا کسانی را که از نعمت خود اندیشی و خودمختاری محروم اند به آسیاب های بادی تشبیه می کند.

·        بنا بر ضرب المثل معروف «تابع حزب باد» می داند که فاقد استقلال فکری و عملی اند و باد از هر طرف بوزد، به همان طرف می چرخند.

·        فروغ برای این بخش از مردم، آخر و عاقبت امید بخشی نمی بیند و از پوسیدن نهائی آنها خبر می دهد.

8

طبیعی است

که آسیاب های  بادی می پوسند.

·        این انتقاد اجتماعی فروغ کماکان اکتوئل است و فعلیت دارد.

·        چون تصورش حتی دشوار است که مردم ایران اینقدر خر باشند که دنبال مشتی آخوند بیفتند.

·        پیروی از این اجامر، نه نتیجه ایمان به نریمان، بلکه نتیجه تبعیت از حزب باد است.

·        جاوید شاه آنان هم نه نتیجه ایمان به سلطنت و سرمایه داری، بلکه نتیجه تبعیت از حزب باد بوده است.

·        ممد رضا بیچاره مرد و از این حقیقت امر با خبر نشد.

·        فروغ اما نمی خواهد تابع حزب باد باشد.

·        فروغ نمی خواهد توقف کند.

·        عظمت فکری و ایده ئولوژیکی فروغ در همین خصایل انقلابی او ست.

·        فروغ را باید در جریان تحلیل آثار و اشعارش بهتر شناخت.

ادامه دارد.