سیری در شعری از مهدی اخوان ثالث (115) (بخش آخر)

  

مهدی اخوان ثالث

(1307 ـ 1369)

سبز

از این اوستا

(1344)

ویرایش و تحلیل از

ربابه نون

چند و چون ها در دلم مردند

که به سوی بی چرا رفتم

·        اخوان در این جمله، دیالک تیک چرا و چند وچون را توسعه می دهد.

·        با معراج اخوان به دیار بی چرائی، چند و چون ها در دلش می میرند.

·        منظور اخوان احتمالا این است که در جهان ایدئال دغدغه خاطرینداشته است.

·        چند و چون چیزها، پدیده ها، سیستم ها و روندهای هستی برایش اهمیتی نداشته اند.

·        درست به همین دلیل، «چرا» سلب اعتبار شده و بی معنا گشته است.

·        سؤال وقتی مطرح است که چند و چونی در بین باشد.

·        با مرگ چند و چون ها، سؤال (چرا) زاید می گردد.

1

چند و چون ها در دلم مردند

که به سوی بی چرا رفتم

·        منظور اخوان از جهان چند و چون جهان رئال است.

·        منظور او از جهان بی چرا جهان ایدئال است.

·        معراج اخوان از جهان رئال به جهان ایدئال بوده است.

2

چند و چون ها در دلم مردند

که به سوی بی چرا رفتم

·        دیالک تیک چند و چون فرمی از بسط و تعمیم دیالک تیک کمیت و کیفیت است.

·        جهان رئال (واقعی ـ عینی) جهان مبتنی بر دیالک تیک کمیت و کیفیت است.

·        جهان رئال، جهان مبتنی بر دیالک تیک چند و چون است.

·        مراجعه کنید به دیالک تیک کمیت و کیفیت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری    

3

شکر پر اشکم، نثارت باد

خانه ات آباد، ای ویرانی سبز عزیز من

·        اخوان اکنون «تو» را از نو توصیف می کند:

·        «تو» را اخوان ویرانی سبز عزیز می نامد و به دلیل امکان پذیر سازی معراجش به سوی خداب عدال ایدئال، اشک شکرش را نثارش می کند.

·        درک دقیق  مفاهیم این شعر آسان نیست.

·        خواننده مادام العمر با سؤالاتی سر و کله خواهد زد:

الف

·        حالا معلوم می شود که اخوان شاکر (شکرگزار)  «تو» ست.

·        ولی این سؤال بی جواب می ماند که اخوان، شاکی از کیست و یا چیست؟ 

غرفه های خاطرم پر چشمک نور و نوازش ها

موجساران، زیر پایم رام تر پل بود

شکر ها بود و شکایت ها

ب

·        «تو» که  «عطر سبز سایه پرورده» و خیلی چیزهای دیگر بوده، چرا به مثابه «ویرانی سبز» تصور و تصویر می شود؟

پ

·        این آیا بدان معنی است که «تو» به ازای تخریب خویش، اخوان را به معراج برده است؟

ت

·        ضمنا چرا باید ویرانی، سبز باشد؟

·        سبزی حاکی از رویش و رشد است.

·        در حالیکه ویرانی ضد رویش و رشد است.

·        سبزی به معنی ترکیب و تکامل است.

·        در حالیکه ویرانی به معنی تجزیه و تلاشی است.  

4

ای زبرجد گون نگین خاتمت، بازیچه ی هر باد ،

تا کجا بردی مرا دیشب

با تو دیشب تا کجا رفتم

·        معنی تحت اللفظی:

·        ای نگین کنده کاری شده ی سبز رنگت بازیچه هر باد، دیشب مرا تا کجا بردی؟

·        با تو دیشب، من تا کجا رفتم.

3

·        منظور شاعر از بازیچه هر باد بودن نگین چیست؟

پایان

ادامه دارد.