سیری در شعری از مهدی اخوان ثالث (29)

کتیبه

(1340)

از این اوستا

(1344)

ویرایش و تحلیل از

ربابه نون

شعر «کتیبه» را بخوانید و با صدای شاعر بشنوید.

·        فتاده تخته سنگ آنسوی تر، انگار کوهی بود

·        و ما اینسو نشسته، خسته انبوهی

·         زن و مرد و جوان و پیر

·        همه با یکدگر پیوسته، لیک از پای

·        با زنجیر

·        اگر دل می کشیدت، سوی دلخواهی

·        به سویش می توانستی خزیدن، لیک تا آنجا که رخصت بود

·        [ تا زنجیر

*****

·        ندانستیم

·        ندایی بود در رؤیای خوف و خستگی ها مان

·        و یا آوایی از جایی، کجا، هرگز نپرسیدیم
 

·        چنین می گفت:

·         «فتاده تخته سنگ آنسوی، وز پیشینیان پیری

·         بر او رازی نوشته است، هرکس طاق، هر کس جفت»

·        چنین می گفت، چندین بار

·        صدا، و آنگاه چون موجی که بگریزد ز خود، در خامشی

·        [ می خفت

·         و ما چیزی نمی گفتیم

·        و ما تا مدتی چیزی نمی گفتیم

·        پس از آن نیز تنها در نگه مان بود، اگر گاهی

·        گروهی شک و پرسش ایستاده بود.

*****

·        و دیگر سیل و خیل خستگی بود و فراموشی

·        و حتی در نگه مان نیز خاموشی

·        و تخته سنگ آن سو اوفتاده بود.

·        شبی که لعنت از مهتاب می بارید

·        و پاها مان ورم می کرد و می خارید
 

·        یکی از ما که زنجیرش کمی سنگین تر از ما بود، لعنت کرد گوشش را

·         و نالان گفت:‌

·        «باید رفت»

·         و ما با خستگی گفتیم:

·        «لعنت بیش بادا گوش مان را،

·        [ چشم مان را نیز باید رفت»

·        و رفتیم و خزان (در حال خزیدن)  رفتیم تا جایی که تخته سنگ، آنجا بود

·         یکی از ما که زنجیرش رهاتر بود، بالا رفت، آنگه خواند:

·        «کسی راز مرا داند

·         که از این رو به آن روی ام (مرا به آن رو)  بگرداند»

·        و ما با لذتی این راز غبارآلود را

·        [ مثل دعایی،  زیر لب تکرار می کردیم

·         و شب شط جلیلی بود، پر مهتاب .

*****

·        هلا، یک ... دو ... سه .... دیگر بار

·        هلا، یک ... دو ... سه .... دیگر بار

·        عرقریزان، عزا، دشنام، گاهی گریه هم کردیم

·        هلا، یک، دو، سه، زین سان بارها، بسیار
 

·        چه سنگین بود، اما سخت شیرین بود، پیروزی

·         و ما با آشنا تر لذتی ـ هم خسته، هم خوشحال ـ

·        ز شوق و شور، مالامال

*****

·        یکی از ما که زنجیرش سبک تر بود

·         به جهد ما درودی گفت و بالا رفت

·        خط پوشیده را از خاک و گل بسترد و با خود خواند

·         (و ما بی تاب)  

·        لبش را با زبان، تر کرد، (ما نیز آنچنان کردیم)  

·        و ساکت ماند

·        نگاهی کرد سوی ما و ساکت ماند.

·        دوباره خواند، خیره ماند، پنداری زبانش مرد

·        نگاهش را ربوده بود، ناپیدای دوری، ما خروشیدیم:

·         

·        ـ «بخوان!»،‌ او همچنان خاموش

·        ـ «برای ما بخوان!»، خیره به ما ساکت نگا می کرد.

·        پس از لختی

·        در اثنایی که زنجیرش صدا می کرد

·        فرود آمد، گرفتیمش که پنداری که می افتاد

·        نشاندیمش

·        بدست ما و دست خویش لعنت کرد.

·        «چه خواندی، هان؟»

·        [ مکید آب دهانش را و گفت، آرام:

·        «نوشته بود:

·        همان،

·        "کسی راز مرا داند

·        که از این رو به آن روی ام (مرا به آن رو)  بگرداند."»

·        نشستیم

·        و به مهتاب و شب روشن، نگه کردیم

·        و شب شط علیلی بود.

پایان

ویرایش از تارنمای دایرة المعارف روشنگری 

ادامه دارد.