رفتار (5)

پروفسور دکتر ولفگانگ پطر ایش هورن

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

برگردان شین میم شین

3

مفهوم فلسفی ـ  سوسیولوژیکی رفتار

·        بلحاظ فلسفی ـ سوسیولوژیکی (جامعه شناسی)  می توان رفتار را چنین تعریف کرد:

1

·        رفتار عبارت است از تحقق (ایجاد، بازتولید و تحول) مناسبات اجتماعی که در روند تاریخی ـ اجتماعی مشخص بوسیله خود انسان ها جامه عمل می پوشند.

2

·        به عبارت ساده تر:

·        رفتار عبارت است از سوبژکتیویته ی مناسبات اجتماعی در مرحله توسعه تاریخی معین.

·        مراجعه کنید به مناسبات اجتماعی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری  

3

·        در این تعریف رفتار، چندین عنصر ماهوی به شرح زیر مورد توجه قرار می گیرند:

4

 رابطه جهاندگرگونساز انسان با طبیعت خارجی

·        در این رابطه، انسان به مثابه سوبژکت، رو در روی اوبژکت قرار می گیرد و طبیعت را متناسب با نیازهای خود هدفمندانه تغییر می دهد:

·        طبیعت را از آن خود می سازد.

5

·        پیش شرط آن عبارت است از اینکه انسان دستاوردهای سنتی کردوکار خلاق انسانی را که از نسل های پیشین در فرم شیئت یافته (در فرم ابزار و آلات، تکنیک، زبان، فراورده های فرهنگی) به میراث برده است، آگاهانه از آن خود سازد (فرا گیرد)، هدفمندانه مورد استفاده قرار دهد و با شیئیت بخشیدن به استعدادها و توانائی های خود، آنها را توسعه و تکامل می بخشد.

6

·        اینها همه تنها در چارچوب شبکه ای از روابط انسان ها و بواسطه آن روابط، یعنی بواسطه مناسبات اجتماعی امکان پذیر می گردند:

·        مناسباتی که درچارچوب آنها افراد کردوکار خود را مبادله می کنند و بطور دسته جمعی سازمان می دهند.

7

·        این مناسبات به مثابه رفتار سوبژکت های فعال (افراد، گروه های اجتماعی، طبقات)، متناسب با اهداف و هنجارهای گروهی و طبقاتی خودویژه (که به نوبه خود متناسب با منافع گروهی و طبقاتی اند و بوسیله مناسبات اجتماعی مشروط می شوند)، تحقق می یابند.

8

·        پس در مفهوم فلسفی ـ سوسیولوژیکی رفتار عوامل زیر وارد می شوند:

الف

·        تعین های تاریخی ـ موروثی (ژنتیکی)

ب

·        تعین های اجتماعی ـ ساختاری.

ت

·        جنبه از آن خود کردن (فراگرفتن) توسعه اجتماعی

پ

·        واقعیت موجود اجتماعی

                                                           

ث

·        پیش بینی فکری آینده

9

·        از این رو ست که مارکس خودویژگی رفتار انسانی را در مغایرت با رفتار حیوانی بطور گذرا به شرح زیر تعریف می کند:

الف

·        انسان «خود نسبت به خویشتن خویش، به مثابه یک موجود یونیورسال و لذا آزاد، رفتار می کند.»

ب

·        انسان «خود نسبت به نوع بشر، به مثابه ماهیت خود و یا نسبت به خود به مثابه موجود نوعی،  رفتار می کند.»

ت

·        برای انسان «هرجا که رابطه ای وجود دارد، آنجا آن رابطه به خاطر «من» وجود دارد.

پ

·        حیوان نسبت به هیچ چیز رفتار نمی کند.

·        حیوان اصلا رفتار نمی کند.

·        برای حیوان رابطه او نسبت به غیر خود، اصلا به عنوان رابطه نیست.»

·        (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد 3، ص 30)

10

·        رفتار به معنی فلسفی ـ سوسیولوژیکی آن جنبه تعیین کننده کردوکار اجتماعی است.

·        این جنبه را می توان تنها در چارچوب درک ماتریالیستی ـ تاریخی رابطه سوبژکت ـ اوبژکت و در چارچوب دیالک تیک سوبژکتیویته انسانی و شیئیت اجتماعی فهمید.

11

·        مفهوم فلسفی ـ سوسیولوژیکی رفتار حاوی اهمیت عظیم نظری (تئوریکی) و عملی (پراتیکی)  است.

12

·        رفتار اجتماعی و یا شیوه های رفتار اجتماعی افراد و گروه ها عنصر ماهوی پدیده ها و روندهای اجتماعی را تشکیل می دهد که باید بوسیله علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد و در ساختمان فراگیر سوسیالیسم با وسعت نظر و بر بنیان برنامه،  توسعه و گسترش داده شود.

ادامه دارد.