روانشناسی اجتماعی (1)

پروفسور دکتر هانس هیبش

برگردان شین میم شین

 به یاد خروشان

 دکتر هوشنگ تیزابی

(۱۳۲۲ ـ ۱۳۵۳) 
مؤلف «نقدی بر فرویدیسم»

 

·        روانشناسی اجتماعی به رشته ای از روانشناسی اطلاق می شود که برمبنای ماتریالیسم دیالک تیکی و تاریخی و روانشناسی عمومی استوار شده است. 

1

·        روانشناسی اجتماعی با روانشناسی شخصیتی و جامعه شناسی مارکسیستی پیوند تنگاتنگ دارد.

2

·        روانشناسی اجتماعی عمدتا به بررسی قانونمندی های تنظیم رفتار اجتماعی انسان ها می پردازد.

·        یعنی به بررسی تأثیر متقابل انسان ها و کومونیکاسیون (هماندیشی، مبادله فکری)  بیواسطه انسان ها می پردازد.

3

·        نمونه بارز این تأثیر متقابل عبارت است از همکاری بیواسطه چند نفر در روند کار که به قول مارکس راندمان کاری اش در مقایسه با کار تک تک آنها بمراتب بالاتر است.

4

·        این «نیروی توده ای» (مارکس)  در نتیجه هماهنگ سازی زمانی ـ مکانی قوای جسمی و روحی پدید می آید.

5

·        علاوه بر این، «تماس اجتماعی فی نفسه» در نتیجه پیدایش رقابت و چشم هم چشمی به «تحریک روحیه حیاتی افراد» (مارکس)  و در نتیجه به بالاتر رفتن راندمان کار می انجامد.

6

·        در اثر همکاری انسان ها و تأثیر متقابل آنها نه فقط راندمان کار گروه همکار بالاتر می رود، بلکه ببرکت هماندیشی (رد و بدل کردن افکار، نظرات، قضاوت ها و غیره) تغییراتی در ادراک، احساس و تفکر انسان ها پدید می آید.

·        این مسئله یکی از شروط لازم و مهم برای تشکیل شعور فردی و تغییر آن است.

7

·        از این رو ست که روانشناسی اجتماعی مارکسیستی، سیستم موضوعات مورد بررسی خود را از تجزیه و تحلیل پسیکولوژیکی روندهای همکاری مشخص استخراج می کند و در ضمن نقطه نظر پسیکولوژیکی عام تنظیم رفتار و تجربه را، یعنی «وحدت شعور و کرد و کار» (روبین اشتاین)    را حفظ می کند.

8

·        تاریخ روانشناسی اجتماعی بمراتب قدیم تر از تاریخ کسب استقلال آن بمثابه رشته فرعی روانشناسی است.

9

·        توسعه روانشناسی اجتماعی را می توان به دو نوع تقسیم بندی کرد:

الف

·        خط توسعه مارکسیستی روانشناسی اجتماعی

ب

·        خط توسعه غیر مارکسیستی، یعنی بورژوائی روانشناسی اجتماعی

10

·        خط توسعه مارکسیستی روانشناسی اجتماعی با فرمولبندی تزهای اصلی فلسفه مارکسیستی و اقتصاد سیاسی توسط مارکس و انگلس آغاز می شود و در توسعه بعدی مارکسیسم از سوی لنین، در روند مبارزات انقلابی طبقه کارگر و ساختمان جامعه سوسیالیستی و بالاخره در توسعه روانشناسی اجتماعی مارکسیستی در کشورهای سوسیالیستی ادامه می یابد.

11

·        تفکر مبتنی بر روانشناسی اجتماعی بورژوائی از برخی نیازمندی های اصلی طبقه حاکمه در کاپیتالیسم نشئت می گیرد و نخست در علوم دیگر خودنمائی می کند.

ادامه دارد.