حقوق طبیعی (10)

پروفسور دکتر وینفرید شرودر

برگردان شین میم شین

IV

حقوق طبیعی و یا حقوق عقلی غیرمذهبی

قرن هفدهم و هجدهم

 ادامه

3

 بنه دیکتوس اسپینوزا (1632 ـ 1677)

فیلسوف هلندی

مؤسس راسیونالیسم و انتقاد مدرن از انجیل

·         اندیشه های هوبس را اسپینوزا دنبال می گیرد.

1

·        بنظر اسپینوزا هم مسئله توسعه فهم شناسنده، در عین حال مسئله توسعه دولت نیز است.

2

·        به قول کارل پولاک، «خرد ـ بمثابه علامت ماهیت خود انسان ـ  باید همبود انسانی و دولت را بوجود آورد.

·        فرم های همزیستی انسان ها را نباید بمثابه پدیده های ناگهانی تصور کرد که بنا بر مناسبات واقعی تحول یافته اند.»

3

 برنارد مانده ویل (1670 ـ 1733)

پزشک، تئوریسین اجتماعی هلندی، مقیم انگلستان

مؤلف «افسانه زنبوران عسل»

او نه فضایل اخلاقی، بلکه مفاسد اخلاقی را

سرچشمه رفاه عموم می دانست،

که به پارادوکس مانده ویل معروف شده است.

·        در انگلستان، قبل از همه، مانده ویل (1670 ـ 1733 میلادی) به طرفداری از آموزش اجتماعی و دولتی هوبس می پردازد.

4

جان لاک (1632 ـ 1704)

فیلسوف انگلیسی

نماینده اصلی امپیریسم

از شخصیت های برجسته روشنگری انگلیس

از تئوریسین های قرارداد اجتماعی

اعلامیه استقلال آمریکا، قانون اساسی آمریکا و انقلاب فرانسه

تحت تأثیر فلسفه سیاسی او بوده اند.

·        جان لاک از موضع سیاسی لیبرالی به نمایندگی از اندیشه گذار از وضع طبیعی معیوب به نظام اجتماعی و دولتی معقول اقدام می کند.

1

·        او در کتابش تحت عنوان «اصول دوگانه دولت» می کوشد تا به اثبات دو نکته زیر نایل آید:

الف

·        اولا همزیستی انسان ها در وضع طبیعی هماهنگ تر از آن بوده، که هوبس تصور می کند.

ب

·        ثانیا در آن زمان نوعی مالکیت خصوصی وجود داشته است.

2

·        جان لاک هم وضع طبیعی را وضعی معیوب تلقی می کند.

·        به این دلیل که در آن زمان قدرت سیاسی و حقوق مثبت وجود نداشته است.

3

·        بنظر جان لاک، دلیل تشکیل نظام اجتماعی و سیاسی را باید در نیاز به تثبیت سیاسی و حقوقی وضع طبیعی از طریق قرارداد اجتماعی و دولتی و در درک ضرورت این تثبیت جستجو کرد.

4

·        بنظر او نخستین فرم نظام سیاسی، ناقص و معیوب بوده است.

·        به این دلیل که پیدایش استبداد (دسپوتیسم) را امکان پذیر ساخته است.

·        (این نکته نیز برای نشان دادن تاریخیت تئوری حقوق طبیعی از اهمیت بسزائی برخوردار است.)

5

·        تنها پس از اینکه انسان ها بنا بر تجربه خود در می یابند که قدرت مطلقه بآسانی به استبداد منحرف می شود، پایه های حکومتی را مورد بررسی دقیقتر قرار می دهند و نظام کامل و معقول (البته بنظر جان لاک) را تشکیل می دهند که در آن قوه مقننه از قوه مجریه جدا ست و شاه تنها در رأس قوه مجریه قرار دارد.

·        (جان لاک، «اصول دوگانه دولت»، جلد 2، ص 8، پاراگراف  107)

6

·        اینجا نیز پیشرفت تاریخی در قانونی اعلام کردن حقوقی مالکیت خصوصی و در تشکیل نظام سیاسی ـ حقوقی معقول منطبق با نیازهای بورژوازی نوخاسته دیده می شود.

ادامه دارد.