بیتوته ای در بیتی از جلال سرافراز (1)

چنین است رسم سرای درشت

که شیران ببندند، پالان به پشت  

مسعود بهبودی

چنین است رسم سرای درشت

که شیران ببندند، پالان به پشت  

·        معنی تحت اللفظی:

·        رسم روزگار خشن از این قرار است که شیران، خود به دست خود پالان بر پشت خود می نهند.

1

چنین است رسم سرای درشت

که شیران ببندند، پالان به پشت

·        بیتوته یعنی شب زنده داری.

·        بیتوته یعنی شب تا سحر بیدار ماندن.

·        این بیت جلال که با مصراعی از بیت معروف حکیم طوس آغاز می شود، ما را به بیتوته واداشته است.

·        به عبارت دیگر، خواب و راحت از ما ربوده است.

2

·        اعجاز آثار هنری هم همین است:

·        نفوذ عینی و مهار ناپذیر در روح آدمیان و تبدیل گشتن به بمبی  آرامش زدا و بی قرار.

·        بمبی لبریز از انرژی و نیرو

·        آماده به انفجاری عنقریب

·        بسان جن جنون گرفته ای برای برون آئی  و مادی و عینی گشتن (تجسم) در جهان برونی.  

·        مراجعه کنید به تجسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری  

3

چنین است رسم سرای درشت

که شیران ببندند، پالان به پشت

·        مصراع اول این بیت از حکیم سرخ طوس است و به شرح زیر است:

 چنین است رسم سرای درشت

گهی پشت بر زین، گهی زین به پشت

·        معنی تحت اللفظی:

·        رسم جهان ناهموار همین است:

·        گاهی روی زین خفتن و گه زین به پشت بردن.

·        فردوسی این بیت را در رابطه با ماجرای زیر سروده است:

روزی رستم در حوالی شهر سمنگان به صید می پردازد

و چند گورخر شکار و کباب می کند و پس از صرف کباب

برای رفع خستگی زین از پشت رخش برمی دارد

و رخش را به چرا در صحرا رها می کند

و در همان شکارگاه به خواب می رود.

عده ای از مردم شهر سمنگان که در آن حوالی بوده اند

برای آن که از رخش رستم، کره رخشی به دست آورند،

رخش را به هر زحمتی با کمند می گیرند و می برند.

رستم که از خواب بر می خیزد، از رخش اثری نمی‌ بیند

و بناچار ، زین اسب بر پشت خود می گذارد

 و خود را به نزدیک شهر سمنگان می رساند.

فردوسی در این بیت همین وارونگی را تئوریزه می کند.

4

چنین است رسم سرای درشت

که شیران ببندند، پالان به پشت

·        هزار سال بعد از مرگ حکیم سرخ طوس، حکیم سرخ دربدری به نام جلال سرافراز تحت تأثیر او وارونگی دیگری را در آخرالزمان با درایت دیگری تئوریزه می کند.

·        ما برای درک بهتر و عمیقتر تئوری جلال، بهتر است که به مقایسه معنوی و نظری (تئوریکی) این دو بیت که با مصراع واحدی شروع می شوند، بپردازیم.

5

چنین است رسم سرای درشت

گهی پشت بر زین، گهی زین به پشت

·        فردوسی در این بیت از رسم و روند و روال عینی و جبری جامعه و جهان پرده برمی دارد.

·        رسم و روند و روالی که مستقل از هوی و هوس و میل و علاقه ی سوبژکت انسانی صورت می گیرد.

·        فردوسی از قاعده و قانونی عینی پرده برمی دارد.

·        او دیالک تیک فراز و فرود را به شکل دیالک تیک پشت بر زین و زین بر پشت بسط و تعمیم می دهد.

6

·        زینی که زیر انداز رستم بود، بنا بر قوانین عینی هستی، رستم را به زیر می کشد و بر شانه اش می نشیند.

·        حکیم انقلابی طوس ـ بطور عینی، یعنی بی اعتنا به وقوف به ارتفاع و پهنای این تئوری ـ تئوری زیر و زبر گشتن مناسبات اجتماعی (نیما یوشیج) و وارونه گشتن دیالک تیک طبقه حاکمه و طبقات محکوم را تشریح می کند.

·        این همان جبر (ضرورت) عینی حاکم بر طبیعت و جامعه است.

·        مراجعه کنید به دیالک تیک جبر و اختیار، دیالک تیک ضرورت و تصادف در تارنمای دایرة المعارف روشنگری  

 

7

·        این جبر عینی، مهمترین کشف مارکس است که به تز «درک ماتریالیستی تاریخ» معروف شده است.

·         کشفی برای بشریت همتراز با کشف آتش.

·        شالوده این کشف مارکس، قبل از همه، دیالک تیک نیروهای مولده و مناسبات تولیدی از سوئی و دیالک تیک مناسبات تولیدی (ساختار و زیربنای اقتصادی) و روبنای ایده ئولوژیکی از سوی دیگر است.  

8

·        دیالک تیک نیروهای مولده و مناسبات تولیدی بسط و تعمیم دیالک تیک محتوا و فرم است:

·        محتوای توسعه یابنده و تنومند گردنده (نیروهای مولده)  فرم و قالب و داربست و ساختار (مناسبات تولیدی) خود را منفجر می کند تا فرم مناسب تری کسب کند.

·        از دید حکیم طوس نیز به همین سان:

·        مناسبات میان انسانها در جامعه ـ مناسبات تولیدی ـ وارونه می شود، زیر و رو می شود:

    

چنین است رسم سرای درشت

گهی پشت بر زین، گهی زین به پشت

ادامه دارد.