مقوله «صوفی» در آثار خواجه شیراز (27)

تحلیلی از شین میم شین

صوفی که بی تو توبه ز می کرده بود، دوش

بشکست عهد چون در میخانه دید باز

·        معنی تحت اللفظی:

·        صوفی که در غیاب تو از می توبه کرده بود، دیشب، چون در میخانه را باز دید، عهدش را شکست.

1

·        خواجه در این بیت میان یار و صوفی رابطه مبتنی بر عشق برقرار می کند:

·        صوفی به دلیل غیاب یار ترک می و میخانه گفته است.

·        خواجه اما بر خلاف خودش که همچنان از غیبت یار رنج می برد، صوفی را لو می دهد که چون در میخانه را باز دیده، عهدی را که  با یار بسته بود، شکسته است.

2

·        یار مورد نظر خواجه احتمالا یکی از اعضای طبقه حاکمه است که با اوپوزیسیون ضد فئودالی رابطه داشته است و خواجه در لفافه به او حالی می کند که صوفی ریاکار است و قابل اعتماد نیست.

·        ضمنا خودش را برعکس صوفی قابل اعتماد مطلق جا می زند.

·        چون در بیت بعدی آمادگی خود را برای گذر حتی از آتش اعلام می دارد:  

از طعنه رقیب نگردد عیار من

چون زر اگر برند مرا در دهان گاز

·        معنی تحت اللفظی:

·        در اثر بدگوئی رقیب، درجه خلوص قلبی من تغییر نمی یابد.

·        برای اثبات آن می توان مرا بسان زر به محک زد.

·        صوفی در این غزل به عنوان رقیب تلقی می شود که میان خواجه و یار (یکی از اعضای طبقه حاکمه) نفاق می افکند و از خواجه بدگوئی می کند.

ادامه دارد.