جامعه (2)

پروفسور ولفگانگ پطر ایش هورن

برگردان شین میم شین

   

·        گرایشات اصلی در زمینه جامعه به شرح زیرند:

I

نظرات ایدئالیستی راجع به جامعه

·        مشخصات نظرات ایدئالیستی رایج، که در آنها جامعه با دولت یکسان تلقی می شود، به شرح زیرند:

1

·        قلمداد کردن جامعه، بمثابه واقعیت از پیش تعیین شده و بی عیب و نقص.

2

·        قلمداد کردن جامعه، بمثابه واقعیت مستقل از افراد بشر و اعمال آنها.

3

·        قلمداد کردن جامعه، بمثابه واقعیتی ایستا، با هیرارشی (سلسله مراتب)  معین که هدف نهائی اش بنا بر مشیت الهی پیشاپیش تعیین شده است:

·        فلسفه اجتماعی قرون وسطی ـ قبل از همه ـ توماس فون اکوین، ج. د. مایستر، ل. د. بونالد و بطور کلی تعالیم اجتماعی کاتولیکی تا عصر حاضر.

4

·        مفهوم مشابهی از جامعه بوسیله ساختارگرائی (استروکتورالیسم)   فلسفی بورژوائی با استفاده از اصطلاحات علوم ساختاری مطرح می شود.

II

نظرات ایدئولوگ های مترقی بورژوائی راجع به جامعه

1

·        بویژه در قرون هفدهم و هجدهم، در مقابل گرایشات فوق الذکر، نظراتی از سوی ایدئولوگ های بورژوازی آغازین ترقی خواه مطرح می شوند که در آنها جامعه (که اغلب با دولت یکسان انگاشته می شود) بمثابه جمع ساده افراد، بمثابه ملغمه مکانیکی از افراد (که به عنوان موجودات طبیعی تلقی می شوند)، قلمداد می شود.

2

·        آنها خصلت هر جامعه را یا بمثابه میانگینی از خصایل افراد منفرد می دانند که به عنوان امیال و غرایز مادرزاد به همراه دارند و یا بمثابه روان اجتماعی قلمداد می کنند که از جمع روان های افراد تشکیل یافته است.

3

·        بانیان این نظریات مربوط به جامعه اولا از افراد انتزاعی با غرایز و امیال طبیعتا مشروط آغاز به حرکت می کنند:

الف

 توماس هوبس (1588 ـ 1679)

ریاضی دان، تئوریسن دولتی و فیلسوف انگلیسی در

عصر جدید آغازین

کتاب معروف او «هیولا» نام دارد.

·        هوبس و مانده ویل افراد انسانی را موجوداتی طبیعتا اگوئیست و خود خواه تلقی می کنند، ولی هیوم و شافتس بری انسان ها را موجوداتی طبیعتا اجتماعی محسوب می دارند.

ب

ژان ژاک روسو (1712 ـ 1778)

نویسنده، فیلسوف، پداگوگ، طبیعت پژوه و کمپونیست

از تدارک بینندگان معنوی انقلاب فرانسه

·        ثانیا تشکیل جامعه (دولت) را نتیجه گردهمآئی افراد انتزاعی می دانند.

·        یکی از معروفترین این نظریات مربوط به جامعه عبارت است از نظریه «قرارداد اجتماعی»

·        بنا بر نظریه قرارداد اجتماعی، گویا افراد انسانی بدلیلی از دلایل، قراردادی با هم می بندند و بدین طریق جامعه (دولت) را تشکیل می دهند (هوبس، ژان ژاک روسو)

·        مراجعه کنید به  قرارداد اجتماعی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

4

·        دسته دوم از صاحب نظران بر آنند که انسان از همان آغاز بطور اجتماعی سازمان یافته است.

5

·        دسته سوم از صاحب نظران به نقش حیات اقتصادی تا حدودی پی می برند.

·        مراجعه کنید به جامعه بورژوائی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

6

·        مفهوم بورژوائی جامعه  در قرون هفدهم و هجدهم از سوئی به «ناتورالیسم» و از سوی دیگر به «سوبژکتیویسم» گرایش داشته است.

7

·        بنا بر این مفهوم جامعه، با مداخله دلبخواهی، با وضع قوانین معقول و بویژه با وضع قوانین اخلاقی معقول و متناسب با طبیعت انسانی می توان اوضاع اجتماعی بغرنج را تغییر داد.

8

 دیوید ریکاردو (1772 ـ 1823)

از بنیانگذاران اقتصاد سیاسی کلاسیک بورژوائی انگلیس

·        مفهوم جامعه بکمک اقتصاد سیاسی کلاسیک بورژوائی (آدام اسمیت و ریکاردو) به غنای چشمگیری دست می یابد:

الف

·        اقتصاد سیاسی کلاسیک بورژوائی به تحلیل حیات اقتصادی جامعه بورژوائی می پردازد، ولی ساختار اجتماعی جامعه بورژوائی را نه بلحاظ تاریخی در حال توسعه و موقتی، بلکه بمثابه پدیده ای طبیعی تلقی می کند.

ب

·        اقتصاد سیاسی کلاسیک بورژوائی بدین طریق در چنگ درکی غیرتاریخی ـ ناتورالیستی گرفتار می ماند.

ت

·        تحلیل اقتصادی ـ سیاسی جامعه بورژوائی با طرح مسئله تجزیه طبقاتی جامعه، به مفهوم جامعه غنای جدیدی می بخشد.

پ

 فرانسوا آگوست میگنه (1796 ـ 1884)

مورخ، وکیل دعاوی، رئیس بایگانی وزارت خارجه فرانسه

·        این تحلیل بر جمعبندی نظری (تئوریکی) تجارب مبارزه طبقاتی در حین انقلاب فرانسه مبتنی بوده است.

·        (مرات، میگنه، سن سیمون و دیگران)

ث

·        اما آنها نه به علل مبارزه طبقاتی در مراحل توسعه تاریخی معین پی می برند و نه به نقش و وظایف مبارزه طبقاتی پرولتاریا.

·        مبارزه طبقاتی در جامعه بورژوائی بنظر آنان بمثابه پدیده ای چرکین جلوه گر می شود.

ادامه دارد.