دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (157)

 

فصل پنجم

 ایدئالیسم

پروفسور دکتر اندراس گدو

برگردان شین میم شین

بخش پنجم

معمای حیات به مثابه موضوع وحشت انگیز فلسفه     

 قسمت اول

      هرمه نویتیک حیات:

دیلتی

ادامه

·        فلسفه حیات به اصطلاح «تاریخی ـ فکری» هرمه نویتیکی دیلتی بدون تأثیرپذیری از نیچه تشکیل شده بود.

·        فلسفه حیات دیلتی قبل از آشنائی او با نیچه تشکیل شده بود.

·        سبک تفکر دیلتی با سبک تفکر نیچه فاصله داشته است.  

1

·        آثار دیلتی با این نیت تدوین می شد که از طریق سلسله استدلالات مبتنی بر تفکر مفهومی به نتایج اثبات شده و ناگزیر دست یابد.

·        دیلتی اندرز نامه نمی نوشت.

·        او می خواست ـ برخلاف نیچه که فرامین فلسفی ـ ضد فلسفی صادر می کرد و آیات بی ربط مذهبی واره نازل می نمود ـ بررسی هائی مبتنی بر تحلیل تاریخی و تأملات منظم عرضه کند.

·        «ما طبیعت انسانی را از طریق درونگرائی درک نمی کنیم.

·        تحمیق خارق العاده نیچه از این قرار بوده است.»

·        (همانجا، جلد 7، ص 250، 1927)  

2

·        اما میان نیات دیلتی و نتایج او دره دوگانه ای دهن باز کرده بود.

·        دره دوگانه ای که دیلتی قسما و جزئا بدان واقف بود، بی آنکه بتواند آنها را پر کند:

الف

·        دیلتی جوان اولا متوجه می شد که نظراتش ـ علیرغم ضد متافیزیکی بودن شان ـ به صورت سیستم در می آیند.

·        دیلتی در سال 1868 می نویسد:

·        «بی اعتنا به میل من و علیرغم سختگیری های عمدی من، در کله ام بتدریج پیوند جهان نگرانه ای تشکیل می شود.»

·        (کلارا میش، «دیلتی جوان. زندگی تصویر دیلتی بر اساس نامه ها و خاطرات او» (1852 ـ 1870)، ص 262، 1960)

·        دیلتی بیش از یک سال بعد می نویسد:

·        «بی اعتنا به میل من که از سیستم بیزارم، امروزه در کله من چیزی تشکیل می شود که متأسفانه شباهت زیادی به سیستم دارد.»

·        (همانجا، ص 274)   

ب

·        دیلتی ثانیا خود از قهقرای خوفناک نتایج زیرین نوشتجات منظم و تحلیل های تاریخی خود به هراس می افتاد:

1

·        از عواقب نهائی رلاتیویسم معرفتی ـ نظری تاریخی ساز

·        مراجعه کنید به رلاتیویسم (نسبیتگرائی) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری  

2

·        از تقدم قایل شدن بی دلیل و غیرمنطقی به «حیات» ضدعقلی (ایراسیونال)    

3

·        از شهود بطور مفهومی غیرقابل حل  

·        مراجعه کنید به الهام، شهود در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

4

·        از گرفتاری در چنگ جن موسوم به «حیات انسانی» که به قول خود دیلتی «همه ما را با احساس شکنندگی، قدرت غرایز تیره و عذاب الیم در ظلمات» پر می کند.

·        (دیلتی، «مجموعه آثار»، جلد 7، ص 150)

ادامه دارد.