سیری در گلستان سعدی (128)

 سعدی شیرازی 

 ( ۵۶۸ - ۶۷۱ هجری شمسی)

حکایت سیزدهم

(گلستان با ب اول، ص 33) 

تحلیلی از شین میم شین

ملک گفتا:

«هرآینه ما را خردمندی کافی باید، تا تدبیر مملکت را بشاید.»

·        پادشاه می گوید:

·        «ما بی کمترین شک و تردید به خردمند با کفایتی نیاز داریم تا از عهده اداره کشور برآییم.»

·        سعدی در این اعتراف پادشاه از حقایق ماتریالیستی ـ تاریخی مسلمی پرده برمی دارد و برای این کار چندین دیالک تیک ارزشمند بالقوه مارکسیستی ـ لنینیستی را بسط و تعمیم می دهد:

1

ملک گفتا:

«هرآینه ما را خردمندی کافی باید، تا تدبیر مملکت را بشاید.»

·        سعدی اولا دیالک تیک تئوری ـ پراتیک را به شکل دیالک تیک خرد و کفایت ـ تدبیر مملکت بسط و تعمیم می دهد و با زبان بی زبانی بر نقش تعیین کننده پراتیک (تدبیر مملکت) تأکید می ورزد.

·        در قاموس حکیم شیراز، بدون خرد و کفایت، تدبیر کشور محال است.

·        همین اندیشه سعدی را صدها سال بعد ولادیمیر لنین از صراحت بلشویکی خواهد گذراند:

·        بدون تئوری انقلابی باید قید انقلاب را زد و به دنبال بره و بز  چرانی رفت. (نقل به مضمون)

2

ملک گفتا:

«هرآینه ما را خردمندی کافی باید، تا تدبیر مملکت را بشاید.»

·        وقتی از ضرورت تحلیل دیالک تیکی میراث گذشتگان سخن می رود، به همین دلیل است.

·        خیلی ها همین حکایات حکیم شیراز را خوانده اند و گذشته اند.

·        در روند تحلیل افکار است که امکان ژرفکاوی در محتوای غول آسای آنها پدید می آید.

·     ادعای حریفی مبنی بر اینکه خود خواننده باید بی نیاز از روشنگری اسلوبی (دیالک تیکی) به خوداندیشی روی آورد، اگر نشانه ضعف خوداندیشی حریف نباشد، خوش خیالانه  است.

·        کاربست دیالک تیک ماتریالیستی به آموزش فوت و فن آن از طریق تمرین مستمر نیاز مبرم دارد.

·        ساز و برگ دیالک تیک ماتریالیستی وسیله صرفنظرناپذیر خوداندیشی اند و باید یاد گرفته و یاد داده شوند و در روند تمرین و کاربست توسعه یابند، کاملتر و غنی تر شوند.

3

ملک گفتا:

«هرآینه ما را خردمندی کافی باید، تا تدبیر مملکت را بشاید.»

·        اجامر و اوباش با عبا و عمامه و بی عبا و عمامه که دار و ندار مادی ـ فکری ـ هنری ـ فرهنگی ملت بی پناه ایران را بر باد داده اند و می دهند، بیشک همین حکایات گلستان را در حوزه و مدرسه و مکتب خوانده اند، ولی به دلیل بی خبری از اسلوب دیالک تیکی به جوهر افکار سعدی پی نبرده اند.

·        و گرنه به جای خردستیزی به خردگرائی مارکسیستی ـ لنینیستی روی می آوردند، به جای قتل عام خردستیزانه خردمندان کافی میهن به حمایت از آنان برمی خاستند، به جای ولی فقیه بی خبر از خلق و خرد، خرد اندیشنده را بر تخت می نشاندند و به جای اشاعه خرافه به روشنگری علمی و  انقلابی میدان می دادند.

·        یکی از دلایل اصلی وضع وخیم فعلی نیز در همین اعتراف مبتنی بر تجربه سعدی از قول سلطان است:

·        برای تدبیر مملکت به خردمندان کافی نیاز صرفنظرناپذیر است.

·        خردمندان کشور ما اما یا شقه شقه شده اند و طعمه ددان و دیوان خاوران گشته اند و یا دربدر شده اند و آواره در دیار غربت اند و ذره ذره در غم میهن می سوزند و دود می شوند.

4

ملک گفتا:

«هرآینه ما را خردمندی کافی باید، تا تدبیر مملکت را بشاید.»

·        سعدی با تشکیل مفهوم «خردمندی کافی»، همان دیالک تیک تئوری و پراتیک را ضمنا به شکل دیالک تیک خرد و کفایت بسط و تعمیم می دهد و بر نقش تعیین کننده کفایت تأکید می ورزد.

·        سعدی که از نقش تعیین کننده کفایت حرفی نزده، به چه دلیل و چرا ما به این نتیجه می رسیم؟

5

ملک گفتا:

«هرآینه ما را خردمندی کافی باید، تا تدبیر مملکت را بشاید.»

·        دلیل ما آوردن واژه «کافی» بلافاصله پس از واژه «خردمند» است:

·        سعدی از قول سلطان می توانست بگوید:

«هرآینه ما را خردمندی باید، تا تدبیر مملکت را بشاید.»

·        بنظر سعدی اما خرد به تنهائی کافی نیست.

·        خرد باید با کفایت همراه شود تا مؤثر افتد.

 مارکس و فویرباخ

·        این در تحلیل نهائی همان استدلال مارکس و انگلس در چالش فکری با نمایندگان نئوهگلیانیسم و حتی ماتریالیسم متافیزیکی (فویرباخ) است.

·        تئوری فقط و فقط در پیوند دیالک تیکی با پراتیک است که مؤثر می افتد و نه به تنهائی.   

   

·        تئوری باید تبلیغ شود تا در توده نفوذ کند، از سوی توده جذب و هضم شود، تا به قوه مادی بدل شود و جامعه و جهان را زیر و زبر کند.

·        پراتیک هم به همین سان:

·        پراتیک فقط و فقط در پیوند دیالک تیکی با تئوری است که مؤثر می افتد و نه بدون تئوری:

·        خر نمی تواند جامعه و جهان کهنه را براندازد و طرح جامعه و جهانی نوین در اندازد!

·        حزب توده نمی تواند، حزب تود ه باشد و در عین حال، طویله باشد.

  

ادامه دارد.