سیبرنتیک (1)

پروفسور دکتر کلاوس ـ دیتر ووستنک

برگردان شین میم شین

·        سیبرنتیک به علم خواص و قانونمندی های ماهوی و عام تنظیم و حلاجی اطلاعات درسیستم های پویا و خود این سیستم ها اطلاق می شود.

1

·        سه بخش اصلی و تعیین کننده هر سیستم سیبرنتیکی که متقابلا در یکدیگر تأثیر می گذارند، به شرح زیرند:

الف

·        سیستم بمثابه حامل روندها

ب

·        اطلاعات  

ت

·        تنظیم

2

·        و لذا سیبرنتیک فقط سیستم هائی را مورد بررسی قرار می دهد که اولا تنظیم مند باشند.

·        یعنی حداقل یک پیوند برگشتی  داشته باشند.

·        ثانیا حاوی حلاجی اطلاعات باشند که به مثابه بخش فونکسیونی تنظیم محسوب می شود.

·        مراجعه کنید به تنظیم، پیوند برگشتی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

3

·        اگرچه بدین طریق فقط نوع بارز روندهای سیبرنتیکی درنظرگرفته می شود، ولی ضمنا بررسی روندهای هدایت بازو دیگر انواع روندهای اطلاعاتی که با تنظیم ضرورتا رابطه  ندارند و همچنین انواع عامتر سیستم های بغرنج پویا نیز که حاوی حلاجی اطلاعات، هدایت و تنظیم نیستند، موضوع بررسی سیبرنتیک باشند، ضرورت پیدا می کند.

·        مراجعه کنید به  هدایت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

4

·        جنبه های حلاجی اطلاعات و سیستم ضمنا در مقابل جنبه تنظیم ازاستقلال و عامیت برخوردارند.

5

·        علاوه بر روندهای اطلاعی و خواص سیستمی که با تنظیم در پیوند قرار دارند، روندهای اطلاعی و خواص سیستمی عامتری نیز بطور عینی با آنها انطباق دارند.

6

·        از این رو ست که علوم متناسب با آن یعنی اطلاعتئوری و سیستمتئوری به مقام رشته های علمی مستقل و عام تکامل می یابند و تنها از آن رو بخشی از سیبرنتیک به معنای فوق الذکر محسوب می شوند که معارف شان همزمان خواص و قانونمندی های اساسی و ماهوی بخصوص سیستم های تنظیمی را منعکس می کنند. 

7

·        بدین طریق، موضوع اطلاعتئوری کلیه روندهای دریافت، ذخیره و حلاجی اطلاعات را دربرمی گیرد که در سیستم های فاقد پیوند برگشتی (بویژه سیستم های هدایت آزاد) نیز وجود دارند.

·         به عبارت دیگر می توانند مستقل از پیوندشان با روندهای هدایت و تنظیم باز، بطور مجزا (ایزوله شده)  و خاص مورد پژوهش قرار گیرند.

8

·        سیستمتئوری نیز خود را درمقابل سیبرنتیک به درجه یک علم عام تر و نسبتا مستقل ارتقا می دهد.

الف 

·         سیستمتئوری اما از این لحاظ که اثبات عام تئوری سیستم های سیبرنتیکی (یعنی سیستم های خود تنظیمگر) مهم است، رشته فرعی سیبرنتیک محسوب می شود.

ب

·         سیستمتئوری همزمان کلیه سیستم های بغرنج پویای دیگر را موضوع بررسی خود قرار می دهد.

ت

·        سیستمتئوری اما همواره خودویژگی های شیئی ـ انرژتیکی خاص جوهر عناصر سیستم و جنبه های شیئی ـ انرژتیکی حالات و تأثیرات متقابل خود را مورد صرفنظر (انتزاع) قرار می دهد.

9

·        سیبرنتیک بنا بر تعریف فوق الذکر از موضوع آن و بنا بر ظرفیت آن، به بررسی همان طبقه از سیستم های بغرنج پویا می پردازد که تنظیمتئوری عمومی و نه فقط فنی می پردازد.

10

·        تنظیمتئوری اما بلحاظ محتوا فقط به بررسی جنبه تنظیمی این سیستم ها می پردازد و دو جنبه دیگر را منعکس نمی کند.

11

·        طبقه سیستم های حلاج اطلاعات (که موضوع اطلاعتئوری است) اما برعکس، همه جانبه تر است و بویژه حاوی سیستم های تنظیمی بمثابه زیرطبقه های خاص خود می شود و خود بنوبه خود بطور کلی تنها زیرطبقه سیستم ها ست.

12

·        همه تئوری های منفرد یاد شده بلحاظ شیوه انتزاع، خویشاوندند.

·        از این رو بهتر است آنها را همراه با سلسله ای از تئوری های خاص مشابه که به انعکاس جوانب معینی از سیستم های بغرنج پویا می پردازند (مثلا سیستم های حلاج اطلاعات و سیستم های هدایت) در گروه واحد باصطلاح «علوم سیبرنتیکی» بطور مفهومی جمع بندی کنیم که عمدتا شامل تئوری های زیر خواهد بود:

الف

·        سیستمتئوری عمومی

ب

·        اطلاعتئوری

ت

·        تنظیمتئوری

پ

·        تئوری الگوریتم ها (حساب رقومی)

ث

·        بازی ـ تئوری 

ج

·        تئوری اوتومات های انتزاعی

ح

·        تئوری روندهای هدایتی و غیره.

13

·        با توجه به این حقیقت امر می توان تعریف دیگری از سیبرنتیک ارائه داد:

·        سیبرنتیک به معنی وسیع کلمه عبارت است از علم خواص و قانونمندی های ماهوی عام سیستم های بغرنج پویا، روندهای اطلاعی، روندهای هدایت و روندهای تنظیم.

ادامه دارد.