دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (66)

فصل پنجم 
ایدئالیسم
پروفسور دکتر اندراس گدو
برگردان شین میم شین 

بخش دوم 
هاله دوگانه ایدئالیسم فلسفه بورژوائی واپسین
نطفه های نظری پوزیتیویسم و فلسفه حیات
نفی و انکار فلسفه خرد دیالک تیکی
بورکه، فریدریش شله گل، نوالیس، اشلایرماخر

الف
مرحله اول 
ادامه

8

·        بورکه انقلاب فرانسه را ثمره کار «متافیزیک سیاسی»، «فلسفه بربرمنش و مکانیسیستی» قلمداد می کرد.

9

قابالا ـ عرفان قوم یهود

·        بنظر بورکه در انقلاب فرانسه « قابالائی لگام بسیاری از اعمال انجام شده را بدست داشته که خود را فلسفی می نامیده و روح محرکه کل این اعمال، نظریات و سیستم های فکری بوده اند.»

·        (هارموندز ورث، «نظریه بورکه راجع به انقلاب فرانسه»، ص 181، 1981)  

10

·        بورکه می نویسد:

·        «من انگار دچار بحران بزرگی ام.

·        در بحران اوضاع و احوال نه فقط در فرانسه، بلکه علاوه بر آن، در اروپا.

·        شاید هم فراتر از اروپا.

·        وقتی مجموعه اوضاع و احوال در نظر گرفته شود، معلوم می شود که انقلاب فرانسه حیرت انگیزترین حادثه ای است که در جهان اتفاق افتاده است.»

·        (هارموندز ورث، «نظریه بورکه راجع به انقلاب فرانسه»، ص 92، 1981)

   

11

·        این طرز تفکر پوزیتیویستی ابتدائی و ناقص الخلقه، خصلت کنسرواتیوی (محافظه کارانه ای) داشته است.  

12

·        این طرز تفکر پوزیتیویستی خود را نه  به مثابه پیشقراول فلسفه حیات، بلکه به مثابه ضد فلسفه روشنگری نمودار می ساخت و احساسات خدا دادی و پیشداوری های عهد عتیق را برسمیت می شناخت.

13

·        این نقطه نظرات پوزیتیویستی که به هاله عقلانیت خدا دادی نظام بورژوائی تثبیت یافته اشاره داشت، منادی تقلیل و تحدید امکانات و مطالبات تاریخی ـ عملی و نظری خرد و مخالف سرسخت مطالبات انقلابی خرد بود.

14

·        این نقطه نظرات پوزیتیویستی با ابدیت بخشیدن آنتروپولوژیکی به مذهب در صدد حمایت از جزم (دگم)  نابری تقدیری و سرنوشتی بود که مالکیت خصوصی به همراه می آورد و سودای تجلیل و تقدیس از تداوم کنسرواتیو (محافظه کارانه) را بر سر داشت.  

15

·        بورکه می نویسد:

·        «ما می دانیم و مفتخر به دانستن آنیم که انسان ببرکت هیئت جسمی خویش، حیوانی دیندار است و آته ئیسم نه تنها با عقل ما، بلکه حتی با غرایز ما در تضاد است و نمی تواند برای مدت مدیدی دوام آورد.»

·        (هارموندز ورث، «نظریه بورکه راجع به انقلاب فرانسه»، ص 187، 1981)

16

·        عناصر آغازین طرز تفکر پوزیتیویستی و فلسفه حیاتی در درهم تنیدگی با یکدیگر بوده اند:

·        انقلاب ستیزی مبتنی بر استدلال پوزیتیویستی در جریان فلسفه حیاتی رومانتیک برسمیت شناخته و پذیرفته می شود.

·        این جریان فلسفه حیاتی ضمنا به مثابه گشتاوری فرعی حامل خطوط فکری پوزیتیویستی بوده و چه بسا حتی قوی تر از برخی نظریات عمدتا پوزیتیویستی در آن زمان بوده است.

17

 ماکس شلر (1874 ـ 1928) 
فیلسوف آلمانی
مؤلف آثاری در زمینه اتیک، فنومنولوژی و آنتروپولوژی فلسفی
ملقب به «اولین مرد جنت فلسفه»
هایدگر ضمن تأیید لقب او، اعلام کرده که همه فلاسفه قرن بیستم از آبشخور ماکس شلر سیراب گشته اند و او را قوی ترین قدرت فلسفی در آلمان مدرن، اروپای معاصر و فلسفه معاصر نامیده است.
در سال 1954 کارول وژتیلا و بعدها پاپ ژان پل دوم، تز دکترای او را توسعه عنوان «ارزیابی امکان تشکیل اتیک مسیحی بر پایه سیستم ماکس شلر» مورد مدافعه قرار دادند.

·        در روند شکوفائی فلسفه حیات، تداوم و استمرار این جریان فکری رومانتیکی مورد تأیید و تصدیق پیشقراولان بشدت متفاوت فلسفه حیات از قبیل شلر و بوبر قرار می گیرد.

·        آن سان که هر قدم رومانتیک در بازنگری، قدمی تقریبا ضد ایدئالیستی بنظر می رسد.

·        این تداوم و استمرار به دلیل رابطه بسیار بغرنج شلینگ، کیرکگارد و نیچه با رومانتیک ضمن برقرار گشتن، پرده پوشی و مغشوش می شود.

18

 مارتین بوبر (1878 ـ 1965)

مذهبفیلسوف اطریشی ـ اسرائیلی

مؤلف آثار متعدد

·        «بوبر می داند که میان ایده حیات در عصر ما و در رومانتیک مثلا در آثار نوالیس پیوند ژرفی وجود دارد.

·        این متفکرین رومانتیکی بوده اند که ایده های حیات انسانی، شرایط و  عصر حاضر را جدی گرفته اند.

·        ایده هائی که در صدد ترک خطه ایده وارگی (ایدئالیته) بودند تا قدم به عالم واقع گذارند.»

·        (ج. وال، «مارتین بوبر و فلسفه حیات»، ص 423، 1963)   

19

·        این شعبه فلسفه حیات نه با ادبیات و هنر رومانیتک یکسان است و نه با تفکر فلسفی رومانتیک بطور کلی.

20

·        در تفکر فلسفی رومانتیک ضمنا گرایشات پانته ئیستی ـ ماتریالیستی، فلسفی ـ طبیعی (فلسفه طبیعت) (مثلا در آثار لورنس اوکن) و تمایلات ضد مذهبی وجود داشته اند و ضمنا تمایلات اختیار راسیونالیستی نیز.    

ادامه دارد.