آریانیسم

پروفسور دکتر الکساندر کولسنیک

برگردان شین میم شین

·       آریانیسم یکی از مهمترین جریانات جنبش عدول از اصول مسیحیت رایج در جهان باستان کلاسیک (آنتیک) بوده است.

1

 پرس بیتر آریوس (256 ـ 336)

مؤسس آریانیسم

جریان ضد مسیحیت ارتودوکس

·       آریانیسم به تعلیمات تئولوژیکی ئی اطلاق می شود که از سوی یکی از سران کلیسا بنام آریوس (256 ـ 336 میلادی) در سال 318 میلادی، در اسکندریه تبلیغ می شد.

2

 

·       آریانیسم به یکی از مشاجرات بر سر دگم های (جزمیات)  بنیادی مسیحیت بدل شد و ماهیت مسیح و رابطه او با خدای پدر را به بحث کشید.

3

·       آریوس که تئولوژی مسیحی را بر مبنای تعالیم افلاطونی رایج در آن زمان تعلیم می داد، بر آن بود که مسیح، بمثابه پسر ماهیتا با خدای پدر نه یکسان، بلکه فقط مشابه است.

4

·       دلیل او که بر مبنای منطق ارسطوئی تدوین شده بود، عبارت از این بود که کلمه (عقل الهی) مسیح با ماهیت خدا یکسان نیست.

5

·       خدا ابدی و خلق ناشدنی است.

6

·       در حالیکه کلمه (عقل الهی) نخستین مخلوق خدا از نیستی است.

7

·       آریوس، بدین طریق، صریحا خدای پدر را از مسیح پسر برتر می شمرد.

8

·       کلمه (روح الهی) انسان شده و به هیئت عیسی مسیح در آمده و در عیسی مسیح جای روح انسانی را گرفته است.

9

·       اگرچه عیسی مسیح خدا تلقی می شود، ولی او در واقع خدا نبوده است.

10

·       آریانیسم برای کلیسای دولتی مسیحی که در حال شکلگیری بود، به دلایل زیر خطر ایده ای بزرگی محسوب می شد:

الف

·       اولا آریوس با حفظ قاطعانه ی مونوته ئیسم (یکتاپرستی) منکر ماهیت الهی عیسی مسیح و روح القدس بود.

ب

·       ثانیا تعالیم آریوس، بر درک عقلی قطعی و پیگیر تئولوژی مبتنی بود و لذا اسرارآمیزی اسرار کلیسائی را نفی می کرد.

ت

·       ثالثا  آریانیسم، بویژه در شهرهای نیمه شرقی امپراطوری روم، به ایدئولوژی توده های تحت ستم بدل شده بود.

پ

·       رابعا تعدادی از طوایف ژرمن (گوت ها، واندال ها، لانگوبار ها، بورگون ها، سوئوها) مسیحیت آریانیستی را پذیرفته بودند و برای امپراطوری در حال زوال روم خطری بزرگ محسوب می شدند.

11

تابلوی تکفیر آریانیسم

آریوس زیر پاهای قیصر کونستانتین و کشیشان کاتولیکی

·       آریانیسم در نخستین گردهمائی کشیشان نیکائا در سال 325 میلادی مورد تکفیر قرار گرفت و یکسانی ماهوی عیسی مسیح با خدای پدر به درجه یک دگم (جزم) مسیحیت ارتقا داده شد.

12

·       چون قیصر روم، بدلایل سیاسی، پس از گردهمائی فوق الذکر، تمایل به آریانیسم داشت، مشاجره یاد شده، علیرغم حکم تکفیر به اتمام نرسید.

13

·       از این به بعد قیصرهای روم شرقی، در سیاست کلیسائی خویش، آریانیسم را مورد استفاده قرار می دادند.

·       تا اینکه بالاخره در گردهمائی دوم کشیشان در کونستانتینوپول در سال 381 میلادی آریانیسم و دیگر تعالیم مربوط بدان، دوباره تکفیر شدند.

14

·       این گردهمائی به معنی تولد کلیسای دولتی کاتولیکی راستین تلقی می شود.

15

 فوستو سوسینی (1539 ـ 1604)

از تئولوگ های مخالف تثلیث و از مؤسسین سوسینیانیسم

·       در قرن شانزدهم میلادی، آریانیسم به شکل تغییر یافته ای دو باره در لهستان پا به صحنه نهاد که عمدتا توسط سوسینی (1539 ـ 1604 میلادی) تعلیم داده می شد.

16

·       سوسینیانیسم تأثیر بزرگی بر تئولوژی و قبل از همه، بر ادبیات انتقاد از مذهب روشنگری در قرن هجدهم میلادی گذاشته است.

·       مراجعه کنید به سوسینیانیسم، روشنگری در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان