هدونیسم (هوس گرائی، کیش لذت)

 پروفسور مانفرد بور

برگردان شین میم شین

·       معنی تحت اللفظی هدونیسم (هوس گرائی) عبارت است از تعلیمات هوس.

1

·       هدونیسم به تعلیمات اخلاقی ئی اطلاق می شود که بنا بر آن، لذت فردی انگیزه واقعی، آماج نهائی و معیار اخلاقی عمل انسانی محسوب می شود.

2

·       هدونیسم یکی از فرم های اویده مونیسم (سعادتگرائی، خوشبختی گرایئ) است.

3

اریستیپ اهل کیرن (135 ـ 355 ق. م.)

از شاگردان سقراط

مؤسس مکتب هدونیسم (هوسگرائی)

·       بنیانگذار هدونیسم فیلسوف یونان باستان بنام اریستیپ بوده است. 

4

·       اریستیپ یکی از شاگردان سقراط بود.

5

·       منشاء تعالیم اخلاقی او عبارت از این بود که شرط رضایت خاطر هر فرد احساس هوس و یا نفرت است.

6

·       استعداد التذاذ (لذت بردن) در قاموس اریستیپ، عالی ترین خوشبختی انسانی است و می توان آن را با فضیلت یکی انگاشت.

7

·       بنظر او، التذاذ واقعی و پایدار مختص عقلا ست.

8

·       برای اینکه عقلا کورکورانه بدنبال هوا و هوس خود نمی روند، بلکه آن را بوسیله عقل خود مهار می سازند.

9

 اپیکور (341 ـ 271 ق. م)

از فلاسفه یونان باستان

مؤسس مکتب اپیکوریسم

·       بعدها نیز نظرات اخلاقی ماتریالیسم یونان باستان (دموکریت، اپیکور و طرفداران آنان) به خطوطی از هدونیسم سرشته بودند.

10

 هلوه تیوس

از ماتریالیست های قرن هجدهم فرانسه

·       تحت تأثیر نظرات اخلاقی ماتریالیسم یونان باستان، تعالیم اخلاقی با خطوط هدونیستی در ماتریالیسم قرن هجدهم فرانسه نیز رواج یافتند.

11

·       چرخش   هدونیستی که ماتریالیسم قرن هجدهم فرانسه به تعالیم اخلاقی خود داد، اولا در موضعگیری آگاهانه آن بر ضد جهانتصویر مذهبی بود که از سوی ایدئولوگ های طبقه حاکمه جامعه فئودالی سرهم بندی شده بود.

12

·       ثانیا بویژه بر ضد جریانات مبتنی بر ریاضتکشی اخلاقی موجود در جهانتصویر مذهبی بود که استثنائا برای طبقات تحت ستم تهیه شده بود.

13

·       احیای هدونیسم از سوی ماتریالیسم قرن هجدهم فرانسه در این زمینه گشتاوری مترقی در مبارزه طبقاتی ایدئولوژیکی آن زمان بود.

14

·       البته باید توجه داشت که آن بلحاظ تاریخی محدود بود و برای مدتی کوتاه می توانست خادم پیشرفت اجتماعی باشد. 

15

·       کلیه تعالیم اخلاقی سرشته به نظرات هدونیستی بنا بر مبانی جهان بینانه ـ فلسفی خود، سمتگیری ایدئالیستی داشته اند.

16

·       به این دلیل که آنها شرایط تاریخی مشخص هر وجود اجتماعی را، یعنی این حقیقت امر را که انسان فقط در جامعه و بوسیله جامعه وجود دارد و فقط در جامعه و بوسیله جامعه می تواند نیازمندی های جسمی و روحی خود را بر آورده سازد، نادیده می گیرفتند.

17

·       هدونیسم بنا بر محتوای اجتماعی خود محصول جامعه منقسم به طبقات است و از این رو حاوی فونکسیون اجتماعی تضادمندی است:

الف

·       هدونیسم هم از سوی طبقات ستمگر مورد استفاده قرار می گیرد

ب

·       و هم برای مدتی کوتاه از سوی طبقات ستمکش.

18

·       هدونیسم بلحاظ تاریخی در مرحله گذار از یک فرماسیون اجتماعی به فرماسیون اجتماعی دیگر پدیدار شد.

19

مارکس و انگلس

·       هدونیسم ـ در تحلیل نهائی ـ همیشه بیانگر تمایلات انسانی اقشار ممتاز معینی بوده و به قول کلاسیک های مارکسیسم، «هرگز چیزی جز فخر معنوی فروشی برخی از محافل اجتماعی ممتاز غرقه در لذت نبوده است.»

·       (کلیات مارکس و انگلس، جلد 3، ص 402)  

·       مراجعه کنید به اویده مونیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری، مجله هفته

پایان