اپیکوریسم

اپیکور در مدرسه آتن

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان شین میم شین

اپیکور (341 ـ 271 ق. م)

از فلاسفه ماتریالیست یونان باستان

مؤسس مکتب اپیکوریسم

·       اپیکوریسم به فلسفه ماتریالیستی ئی اطلاق می شود که به پیروی از دمکریت از سوی اپیکور و شاگردان او، در قرن سوم قبل از میلاد، تدوین شده است.

1

·       هدف اصلی اپیکوریسم، عبارت است از ارائه توضیحی ماتریالیستی و آته ئیستی راجع به طبیعت، که هر مداخله ماورای طبیعی و الهی را در حوادث جهان مستثنی می دارد.

2

·       اپیکوریسم چنین توضیحی راجع به طبیعت را پیش شرط ضرور برای ایدئال اخلاقی سعادتمندی (خوشبختی) و آرامش روحی می داند.

3

·       از دیدگاه اپیکوریسم، ساده ترین سنگپایه های جهان را اتم ها تشکیل می دهند.

·       مراجعه کنید به اتمیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

4

·       بزعم اپیکوریسم، اتم ها ذرات تجزیه ناپذیر و تغییر ناپذیرند و کلیه پدیده های طبیعی نتیجه پیوندهای اتمی گوناگونند.

5

·       اپیکوریسم ـ در مغایرت با دمکریت ـ حرکت سقوطی اتم ها و امکان انحراف خودپوی آنها از مسیر حرکت عمودی شان را برسمیت می شناسد که موجب برخورد اتم ها و در نتیجه موجب تشکیل اجسام مادی می شود.

6

·       اپیکوریسم در تئوری شناخت ـ اصولا ـ تصویرتئوری را نمایندگی می کند:

·       اجسام مادی بر اعضای حسی تأثیر می گذارند و در نتیجه آن، ایدولا («تصویرک ها»، «تراوش ها») از آنها جدا می شوند.

·       مراجعه کنید به تصویر، تصویرتئوری در تارنمای دایرة المعارف روشنگری.

7

·       در نظرات اجتماعی اپیکوریسم «برای اولین بار این تصور مطرح می شود، که دولت بر قرارداد دوجانبه انسان ها، یعنی بر قرارداد اجتماعی استوار است.»

·       (کلیات مارکس و انگلس، جلد 3، ص 125)

8

لوکرتس (97 ـ 55 ق. م.)

شاعر و فیلسوف رومی

از طرفداران اتومیسم

او با ارائه 28 دلیل به اثبات فناپذیری روح می پرداخت.

خدایان را قادر به مداخله در امور بشری نمی دانست.

فساد اشراف، جنگ و فجایع ناشی از آن را انتقاد و محکوم می کرد.

 اثری از لوکرتس تحت عنوان «راجع به طبیعت چیزها»

چاپی از سال 1675

·       برجسته ترین نماینده اپیکوریسم، علاوه بر خود اپیکور، لوکرتس (شاعر رومی) و هوراتس بوده اند.

9

·       فلسفه ماتریالیستی   اپیکوریسم ـ بویژه اتمیسم آن ـ در سراسر قرون وسطی از سوی ارتجاع تئولوژیکی تحریف و مسخ می شود و زیر ضربه لاینقطع قرار می گیرد.

10

 پیر گاسندی (1592 ـ 1655)

تئولوگ، دانشمند علوم طبیعی و فیلسوف فرانسوی

·       فلسفه ماتریالیستی   اپیکوریسم ـ بویژه اتمیسم آن ـ در قرن هفدهم میلادی از سوی متفکر ماتریالیستی بنام گاسندی نوسازی می شود و به عنصر مهمی در تشکیل فلسفه ماتریالیستی بورژوازی انقلابی آغازین بدل می گردد.

·       (تئولوگ به کسی اطلاق می شود که فقه تحصیل کرده و در این رشته بلحاظ شغلی و علمی مشغول کار شده است. مترجم)

11

·       این افترا که اپیکوریسم هوا و هوس لگام گسیخته را موعظه می کرده، یکی از لجن پراکنی های ارتجاع فلسفی در فلسفه قرون وسطی بوده، که نخست از سوی استوئا، در حق اپیکوریسم رواج داده شده است.

12

دنیس دیدرو (1713 ـ 1784)

یکی از خلاق ترین اندیشمندان ماتریالیست روشنگری اروپا و از مؤلفین برجسته دایرة المعارف.

و از همکاران و دوستان دآلمبر، روسو، کاندیلا

·       دیدرو در دایرة المعارف، در مقاله «اپیکوریسم» می نویسد که هرگز فلسفه ای به اندازه فلسفه اپیکور مورد لجن پراکنی قرار نگرفته و هیچ فلسفه ای به اندازه آن کمتر فهمیده نشده است:

الف

·       «اپیکور فیلسوف را به آته ئیسم متهم کردند، اگرچه او به وجود خدایان ایمان داشت، به زیارت معابد می رفت و حتی از زانو زدن در محراب معابد ابائی نداشت.

ب

·       اپیکور را طرفدار لذت جوئی و افراط نامیدند، اگرچه او در سراسر زندگی اش مظهر رعایت عملی همه فضایل و سجایا بود و قبل از همه، هرگز دست به افراط نمی زد.

ت

·       این پیشداوری چنان ریشه دوانده بود، که اسباب لازم برای ترویج آن از سوی استوئیست ها فراهم آمد تا اعلام کنند که اپیکوریست ها، اگرچه انسان های عدالت خواهی بوده اند، ولی علیرغم آن در جهان به بد نامی شهره بوده اند.

پ

·       این ادعا باید باعث سرافکندگی و شرمندگی استوئیست ها باشد!»

پایان