سیری در گلستان سعدی (37)

 سعدی شیرازی 

 ( ۵۶۸ - ۶۷۱ هجری شمسی)

حکایت سوم

(گلستان با ب اول، ص 18 ـ 21) 

شین میم شین

نه هرچه به قامت مهتر، به قیمت بهتر.

·        معنی تحت اللفظی:

·        معیار ارزیابی چیزها، اندازه آنها نیست.

·        سعدی در این حکم، دیالک تیک کمیت و کیفیت را بطور ضمنی و کاملا مسکوت به خدمت می گیرد و نقش تعیین کننده را با صراحت و روشنی تام و تمام از آن کیفیت می داند.

·        عظمت تفکر فلسفی در همین خصوصیت بی همتای آن است.

·        سعدی در همین جمله چند کلمه ای به خواننده دنیائی می آموزد:

·         در قاموس دیالک تیسین بزرگ قرون وسطی، معیار ارزیابی چیزها و آدم ها نه کمیت آنها، نه اندازه آنها، نه دارائی و ملک و مستغلات و حساب بانکی و پست و مقام آنها، بلکه کیفیت آنها ست.

·        و کیفیت به قول درست لنین، همیشه با ماهیت در رابطه است.

·        مراجعه کنید به دیالک تیک نمود و بود (پدیده و ماهیت)، دیالک تیک کمیت و کیفیت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

گوسفند نظیف است و فیل کثیف

·        سعدی برای اثبات صحت ادعای عقلی و نظری (راسیونال و تئوریکی) خویش، به شناخت حسی و تجربی (سنسوئال و امپیریکی) توسل می جوید:

·        گوسفند علیرغم اندازه حقیر خویش، تمیزتر از فیل است که چندین صد برابر او ست.

·        بنابرین، در دیالک تیک کمیت و کیفیت (در دیالک تیک عظمت و نظافت)، کمیت نمی تواند نقش تعیین کننده داشته باشد.

·        شکی نیست که مثال سعدی متناسب با سطح توسعه نازل نیروهای مولده در آن زمان است.

·        این اما از عظمت تفکر دیالک تیکی شیخ شیراز نمی کاهد.

کوه طور کوچکترین کوه ها ست، ولی در نظر خدا ارزشمندترین کوه ها ست.

·        سعدی برای اثبات حکم خود مثالی هم از عالم  تئولوژی (فقه، شریعت) پیدا و عرضه می کند:

·        کوه طور علیرغم کمیت ناچیز خود، در نظر خدا ارزشمندترین کوه ها ست.

·        چون کوه کوچک طور، محل راز و نیاز کلیم الله با الله است.

·        اگر کمیت بنظر خدا مهمتر از کیفیت می بود، می بایستی در قله اورست با کلیم خویش ملاقات کند.

ادامه دارد