تجمل و سیر و سرگذشت آن

 پروفسور دکتر رولف گیسلر

برگردان شین میم شین

·        تجمل به شیوه مصرفی ئی اطلاق می شود که از حد متوسط مرسوم میان گروه انسانی معینی و یا قشر اجتماعی معینی فراتر باشد.

1

·        تجمل ـ اغلب ـ مترادف با ثروت کلان، زندگی پر جلال و شکوه، پر زرق و برق و یا پر حیف و میل بکار می رود.

2

·        تعریف مشخصی از تجمل همواره وابسته و منوط به زمان و مکان بوده است.

3

·        تجمل به سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی هر جامعه و به موضع ناظر در چارچوب جامعه وابسته است.

4

·        در طول تاریخ، نه تنها منظور از تجمل، بلکه علاوه بر آن، موضعگیری نسبت بدان بطرز چشمگیری عوض شده است.

الف

·        تا قرن هفدهم، مخالفت با تجمل رایج بود.

ب

·        اسکولاستیک مسیحی قانونگزاری آنتیک (جهان باستان کلاسیک) را از آن خود کرده بود و اعتبار آن را در طول قرون حفظ نموده بود و بنا بر آن، تجمل بدلایل اخلاقی مذموم تلقی می شد.

ت

·        تجمل به معنی افراط، صفتی ضد فضیلت تلقی می شد.

پ

·        تجمل انسان ها را مجذوب چیزهای دنیوی می کرد، از چارچوب طبقاتی شان بالاتر می برد و تعین مذهبی آنها را و تدارک زندگی بهشتی در آن دنیا را تخریب می کرد.

ث

·        گذار به ارزیابی بنیادی دیگر ـ برای اولین بار ـ در جریان توسعه کاپیتالیستی آغازین در انگلستان و فرانسه صورت گرفت، زمانی که نظرات اقتصادی در کانون ارزیابی قرار گرفتند.

5

 آنتوان مونتچر (1576 ـ 1621)

اقتصاد دان فرانسوی در دوره مرکانتیلیسم

مؤلف اولین کتب «اقتصاد سیاسی»

مؤلف درام های مختلف

·        چرخش فکری در درک تجمل در مثال آنتوان مونتچر فرانسوی به وضوح تمام آشکار می گردد.

الف

·        مونتچر ـ مؤلف «اقتصاد سیاسی» (1615)  ـ علیرغم مذمومیت مرسوم تجمل بدلایل اخلاقی و مخرب نظام اجتماعی دانستن آن تا آن زمان، ضمن نگرانی اخلاقی، به توصیه تولید تجمل داخلی پرداخت.

ب

 ویلیام پتی (1623 ـ 1687)

اقتصاددان، دانشمند و فیلسوف انگلیسی

پدر اقتصاد ملی انگلیس

·        برای اینکه بنظر مرکانتیلیسم (ویلیام پتی) ، تجمل برای فروش کالاهای صنعتی کشور، بازار فراهم می آورد و گردش پول را امکان پذیر می سازد.

ت

·        از این رو، تجمل موتور پیشرفت اقتصادی تلقی می شود.

6

 برنارد مانده ویل (1670 ـ 1733)

پزشک، تئوریسین اجتماعی هلندی، مقیم انگلستان

مؤلف «افسانه زنبوران عسل»

او نه فضایل اخلاقی، بلکه مفاسد اخلاقی را سرچشمه رفاه عموم می دانست، که به پارادوکس مانده ویل معروف شده است.

·        تأیید تجمل در سنت اپیکوریستی ـ لیبرتینیستی («افسانه زنبوران عسل» مانده ویل)، تکیه گاه فلسفی پیدا می کند.

7

·        در دهه اول قرن هجدهم، بحث بر سر تجمل ـ که با مسائل اقتصادی گره خورده بود ـ در کانون توجه قرار می گیرد و قبل از همه، اندیشه گردش سرمایه برجسته می شود.

الف

·        تجمل نه تنها به معنی تصاحب ارزش های خارق العاده، بلکه همزمان، به معنی برگشت معادل آن ارزش ها به جامعه اعلام می شود.

ب

·        تجمل به مثابه موجد اشتغال تماموقت و در نتیجه، رفاه برای همه قلمداد می شود.

ت

·        میلون و ویلاته اعلام می کنند که تجمل علاوه بر فواید اقتصادی، فواید اجتماعی نیز دارد.

پ

 مونتسکیو (1689 ـ 1751)

رئیس مجلس فرانسه

مؤلف «روح القوانین» (1748)

از چهره های اولین مرحله روشنگری فرانسه   

·        نمایندگان اصلی روشنگری آغازین (ولتر، مونتسکیو و غیره) نیز به جرگه طرفداران این نظر می پیوندند.

8

·        تا اینکه در اواسط قرن هجدهم، تجمل ستیزی سرسختانه ای آغاز می شود.

الف

 ژان ژاک روسو (1712 ـ 1778)

نویسنده، فیلسوف، پداگوگ، طبیعت پژوه و کمپونیست

از تدارک بینندگان معنوی انقلاب فرانسه

·        نمایندگان گرایشات دموکراتیک و برابری طلب (ژان ژاک روسو، موره لی، مابلی) نابرابری در دارائی و دارائی بطور کلی را ریشه همه مفاسد اجتماعی قلمداد می کنند.

ب

 اتین گابریل موره لی (1717 ـ 1778)

فیلسوف روشنگری

سوسیالیست اوتوپیکی

آثار:

سوسیالیست های بزرگ

کد طبیعت

·        ایدئال آنها عبارت از شیوه زیست طبیعی و فقیرانه بوده است.

ت

·        آنها هر نوع تجملی را ضد اخلاقی اعلام می کنند و مردود می شمارند.

پ

 فرانسوا کوسنی (1694 ـ 1774)

پزشک، اقتصاد دان و مؤسس مکتب فیزیوکراسی

·        طولی نمی کشد که فیزیوکرات ها (کوسنی، باودو) نیز با استدلال اقتصادی به تجمل ستیزی می پردازند.

·        مراجعه کنید به فیزیوکراسی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

1

·        فیزیوکرات ها اقتصاد کشاورزی را تنها رشته مولد می دانند و لذا با هر خرجی به نفع رشته های نامولد (تجارت، کار دستی و صنعت) به مخالفت برمی خیزند.

2

·        در تئوری اقتصادی فیزیوکراسی جائی برای صنعت تجمل و واردات تجمل وجود ندارد.

3

·        اما تجملی که بر مصرف فراورده های کشاورزی مبتنی باشد، مثلا غذای مقوی و خوب، اسب سواری و امثالهم مجاز شمرده می شود.

9

·        در جریان توسعه کاپیتالیستی بعدی ـ اما ـ منافع صنعت اراده خود را به کرسی می نشاند و دلایل اقتصادی مطروحه بر ضد تجمل سلب اعتبار می شوند.

10

·        آنچه می ماند، امتناع اخلاقی ناشی از تضادهای اجتماعی فاحش در جامعه کاپیتالیستی است که به آسانی جا خالی نمی کنند.

11

·        بی اعتنا بدان، تولید و واردات کالاهای تجملی بنا بر تقاضا تنظیم می شود و هیچ محدودیت قانونی شامل حال آن نمی شود.

12

·        این مسئله ـ عمدتا ـ بنا بر نیاز طبقه حاکمه برای خودنمائی تعیین می گردد.

13

·        با تأسیس نظام اجتماعی سوسیالیستی این انگیزه برای تجمل از بین می رود.

14

·        تولید بطور برنامه ریزی شده برای تهیه هر چه بهتر مایحتاج تمامت جمعیت کشور و برای بهبود و تسهیل زندگی آنان آماجگذاری می شود.

15

·        بدین طریق تجمل به عنوان نشانه ظاهری قشر ممتاز از جامعه رخت برمی بندد و جای خود را به مصرف تمایزمند رشد یابنده مبتنی بر کار اعضای جامعه می دهد.

پایان