سیری در گلستان سعدی (7)

سعدی

شین میم شین

( گلستان ، دیباچه)

باران رحمت بی حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی دریغش همه جا کشیده.

·        معنی تحت اللفظی:

·        باران رحمت بی حسابش شامل حال همه شده و سفره نعمت بی دریغش همه جا پهن شده است.

·        سعدی در این حکم، به توصیف بخشندگی خدا می پردازد.

1

باران رحمت بی حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی دریغش همه جا کشیده.

·        او برای توضیح مطلقیت بخشندگی الهی اولا از مفاهیم  «بی حساب»  و «بی دریغ» بهره برمی گیرد.

·        سعدی منظور اصلی خود از این مفاهیم را در ادامه همین بحث از صراحت خواهد گذراند.

الف

·        منظور او از مفهوم «رحمت بی حساب» تأکید بر اشتمال عام رحمت الهی است.

·        یعنی به هنگام نزول رحمت، حساب و کتابی در کار خدا نیست.

·        رحمت الهی بسان باران بر سر همه بدون استثناء می بارد.

·        یعنی رحمت الهی مطلق است و عاری از هر نسبیتی است.

ب

·        منظور او از مفهوم «بی دریغی نعمت الهی»  بزرگواری و دست و دلبازی مطلق خدا ست.

·        یعنی خستی در کار خدا نیست.

·        همانطور که سلاطین سالی یک بار خوان یغما می گسترند، خدا همیشه و همه جا بدون استثناء خوان یغما می گسترد.

2

باران رحمت بی حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی دریغش همه جا کشیده.

·        سعدی برای توضیح اشتمال عام رحمت و نعمت الهی از سوی دیگر، از مفاهیم «همه» و «همه جا» بهره برمی گیرد:

·        باران رحمت الهی بر سر همه بدون استثناء می بارد و خوان نعمت الهی در همه جا بدون استثناء پهن است.

·        سعدی بار دیگر بر مطلقیت رحمت و نعمت الهی تأکید می ورزد.

·        خدا در این حکم، انعکاس آسمانی ـ انتزاعی سلاطین دست و دلباز است که بی حساب و کتاب سکه های زرین میان درباریان پخش می کنند و خوان یغما می گسترند، تا هرکس هرچه خواست و توانست با خود ببرد.

·        همین رحمت و نعمت الهی را همه نمایندگان مذاهب مختلف به عنوان دادی تلقی می کنند و از انسانها ستد در خور برای آن   می طلبند و به دلیل ناتوانی انسان از پرداخت دیون خود، او را تا درجه بدهکار مادم العمر و گدا تنزل می دهند.

ادامه دارد