سیستم (7)

سیستم مولتی ثباتمند (چند باره ثباتمند)

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

پروفسور دکتر هانس لیبشر

برگردان شین میم شین

پیشکش به حسن جداری ـ شاعر توده ها

 III

·        سیستم های سیبرنتیکی در پیشرفت نوین علم و فن هرچه بیشتر کسب اهمیت می کنند.

·         

·        مراجعه کنید به سیبرنتیک در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

1

·        هر سیستم مادی پویا تنها زمانی می تواند سیستم سیبرنتیکی ئی محسوب شود که حداقل حاوی یک زنجیره تأثیری بسته باشد.

·        به عبارت دیگر، زمانی که ساختار سیستم حاوی حداقل یک پیوند برگشتی باشد.

·        مراجعه کنید به پیوند برگشتی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

2

·        اگر پیوندهای برگشتی سیستمی از آن چنان کیفیتی برخوردار باشند که بتوانند ثبات سیستم را حفظ کنند، آنگاه ما آن را سیستم تنظیمی می نامیم

·        مراجعه کنید به دایره تنظیم، تنظیم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

2

سیستم های ثباتمند و بی ثبات

·        سیستم های ثباتمند می توانند در مقابل طبقه معینی از اختلالات خارجی، وضع داخلی خود را حفظ کنند.

·        سیستم های بی ثبات اما برعکس، نمی توانند از عهده اختلالات خارجی بر آیند.

1

·        مفهوم سیستم ثباتمند نیز نسبی است.

2

·        هر سیستم تنها نسبت به انواع معینی از اختلالات وارده ثباتمند است، ولی نسبت به انواع دیگری از اختلالات می تواند بی ثبات تلقی شود.

3

·        نسبیت سیستم های ثباتمند دلیل دیگری هم دارد و آن اینکه این سیستم ها هرگز نمی نوانند ثبات خود را برای همیشه حفظ کنند.

4

·        انواع مختلف سیستم های ثباتمند به شرح زیرند:

الف

·        دوایر تنظیمی ساده، بطور کلی می توانند ثبات خود را تنها در مقابل اختلالات معینی حفظ کنند.

ب

سیستم های اولترا ثباتمند (ثباتمند افراطی)

·        سیستم های اولترا ثباتمند (ثباتمند افراطی) برعکس، می توانند از عهده انواع مختلف اختلالات بر آیند و ثبات خود را حفظ کنند.

·        این سیستم ها به انواع بیشماری از شیوه های رفتاری مجهزند و می توانند با تغییر ارزش پارامتری خود از شیوه رفتاری به شیوه رفتار دیگر بگذرند.

ت

 سیستم های چندباره ثباتمند (مولتی ثباتمند)

·        سیستم های چندباره ثباتمند (مولتی ثباتمند) از فرم های عالی تر سیستم های تنظیمی اند.

·        این سیستم ها از زیرسیستم های اولترا ثباتمند تشکیل یافته اند که می توانند برای مدتی و یا تحت شرایطی، مستقل از سیستم کلی کار کنند.

·        این امر امکان آن را پدید می آورد که این سیستم ها بتوانند در صورت لزوم بکمک یکی از این زیرسیستم های نسبتا مستقل، نسبت به اختلالات وارده از محیط، واکنش نشان دهند (حتی اگر مدت لازم برای این واکنش طولانی باشد)، بدون اینکه کل سیستم مجبور باشد کلیه زیرسیستم های خود را بکار گیرد.

پ

سیستم های حاوی مدل داخلی از جهان خارج

·        سیستم های حاوی مدل داخلی از جهان خارج از عالی ترین فرم های سیستم های تنظیمی سیبرنتیکی اند.  

·        این سیستم ها می توانند واکنش لازم نسبت به تأثیرات وارده از محیط زیست را نخست روی این مدل های داخلی امتحان کنند.

ث

سیستم های آموزنده

·        سیستم های آموزنده، سیستم های حاوی مدل داخلی از جهان خارج اند، که می توانند مدل های داخلی خود را مرتب تکمیل کنند.

ج

انسان و جامعه بشری

·        انسان و جامعه بشری را می توان از عالی ترین سیستم های سیبرنتیکی محسوب داشت که دارای خصوصیات زیر است:

1

·         استعداد خود مطلوب سازی (خودبهینه سازی) دارد.

2

·        استعداد آموزش (یادگیری) دارد.

3

·        استعداد مدل داخلی سازی از جهان خارج را بنحوی کامل دارد.

ح

کاینات

·        اگر ما کل کاینات  را بمثابه سیستمی از سیستم ها تلقی کنیم، آنگاه باید به برخی از خودویژگی های بلحاظ فلسفی مهم توجه داشته باشیم.

1

·        کاینات بی تردید سیستم بسته ای است.

2

·        زیرا کاینات فاقد عناصر جانبی است.

3

·        کاینات اما دارای خواص دیگری نیر است.

·        کاینات سیستم مبتنی بر هیرارشی (سلسله مراتبی) است.

4

·        برای تشکیل چنین سیستمی در عالم واقعی ـ عینی باید سیستم های مادی پویای معینی با هم ترکیب شوند و سیستم نظام عالی تری از این نوع را بوجود آورند و خود بمثابه زیرسیستم های آن محسوب شوند.

مثال ساده

·        منظومه شمسی ـ جاده شیری ـ سیستم جاده های شیری ـ سحابی ها

 سیستم (منظومه) شمسی

 سیستم جاده شیری

 سیستم جاده های شیری

 سحابی

ادامه دارد