تدارک تئوریک توضیح «تئوری شناخت» (78)

 مشاهده (3)

پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان شین میم شین

V

مشاهده بی واسطه

  

·        در مشاهده بیواسطه می توان بطور بیواسطه توسط اعضای حسی، یعنی بدون کمک گرفتن از سیستم های مادی دیگر، مثلا وسایل کمکی فنی از قبیل تلسکوپ و غیره به ادراک خواص و خواص و مشخصات اوبژکت مورد مشاهده نایل آمد.

VI

 مشاهده با واسطه

·        مشاهده با واسطه اما بکمک ابزار و آلاتی که میان مشاهده گر و ابژکت مورد مشاهده قرار داده می شوند و نقش تقویت کننده اعضای حسی طبیعی انسانی را ایفا می کنند، صورت می گیرد.

الف

·        هرکدام از ابزار و آلات مورد استفاده، سیستمی از تأملات نظری (تئوریکی) را پیش شرط خود دارد.

ب

·    از این رو مشاهده با واسطه بمراتب بیشتراز مشاهده بیواسطه وحدتی از دو گشتاور حسی و عقلی شناخت است.

·        مراجعه کنید به دیالک تیک حسی و عقلی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

VII

مشاهده مستقیم و مشاهده غیرمستقیم

·        علاوه بر مشاهده بیواسطه و مشاهده با واسطه باید میان مشاهده مستقیم وغیرمستقیم نیز تفاوت قائل شد.

1

مشاهده مستقیم  

·        در مشاهده مستقیم ادراک خواص و مشخصات مورد نظر ابژکت مورد مشاهده می تواند مستقیما جامه عمل پوشد.

الف

·        مشاهده مستقیم می تواند با واسطه ابزار و آلات صورت گیرد.

ب

·        مشاهده مستقیم می تواند بیواسطه ابزار و آلات صورت گیرد.

2

مشاهده غیرمستقیم

·        مشاهده غیرمستقیم اما برعکس، با استفاده از سیستم های مادی دیگر، ابزار و آلات و غیره انجام می یابد.

الف

·        مشاهده غیرمستقیم وقتی مورد استفاده قرار می گیرد که خواص و مشخصات ابژکت مورد مشاهده، نه بطور با واسطه برای اعضای حسی مستقیما دسترس پذیر باشند و نه بطور بیواسطه.

ب

·        مشاهده غیرمستقیم بر بنیان شناخت پیوندهای قانونمند میان خواص و مشخصات ابژکت مورد مشاهده و تغییرات سیستم مادی، ابزار و آلات و غیره مورد استفاده، استوار می گردد که برای مشاهده مستقیم دسترس پذیر است.

ت

·        از چند و چون سیستم قابل مشاهده مستقیم می توان به چند و چون خواص و مشخصات ابژکت مورد مشاهده پی برد.

پ

مثال

·        مثلا با مشاهده خطوط معینی در طیف نور آفتاب می توان به وجود عناصر شیمیائی معینی در خورشید پی برد.

ث

·        با توسعه علوم و با نفوذ شناخت در عرصه های کیهانی و ذره ای که خارج از دسترس مستقیم اعضای حسی قرار دارند، اهمیت مشاهده غیرمستقیم افزایش یافته است.

ج

·        روند مشاهده مستقیم، با واسطه دستگاه ها و همچنین روند مشاهده غیرمستقیم با تغییر چند باره کد گذاری اطلاعات حاصله بوسیله حواس و یا بوسیله دستگاه های مشاهده در رابطه است.

ح

·        در مشاهده غیرمستقیم، حلاجی اطلاعاتی که بکمک دستگاه های مشاهده کسب شده اند، نقش بزرگ بی سابقه ای بازی می کند.

خ

·        علاوه بر این، اینجا مسئله تفسیر اطلاعات نیز اهمیت کسب می کند.

د

  اوسسیلوگراف

·        برای تفسیر درست داده های (داتاهای) مشاهده (مثلا حرکت عقربه دستگاه اندازه گیری، منحنی رسم شده بوسیله اوسسیلوگراف و غیره) مشاهده گر باید به معارف تجربی و نظری (امپیریکی و تئوریکی) لازم مجهز بود.

ذ

اوسسیلوگرافی

 

·        افراد عادی می تواند هم می توانند این مشاهدات را انجام دهند، ولی نمی توانند به تفسیر درست آنها نایل آیند.

ر

·        بنابرین، ارزش و اعتبار مشاهده غیرمستقیم به توانائی سوبژکت وابسته است که بنوبه خود محصول توسعه تاریخی ـ اجتماعی و فردی او ست.

ز

·        به عبارت دیگر، ارزش و اعتبار مشاهده غیرمستقیم بوسیله سطح توسعه تمام ـ اجتماعی و فردی معارف و تجارب مشاهده گر مشروط می شود.

ادامه دارد