قوانین دیالک تیک ماتریالیستی (8)

 قانون گذار از تغییرات کمی به کیفی (1)

پروفسور دکتر کامیلا وارنکه

برگردان شین میم شین

·        کیفیت و کمیت (قانون گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی) یکی از قوانین ماتریالیسم دیالک تیکی است که بطور عینی عمل می کند و بنا بر آن، تغییرات کمی در چارچوب هر کیفیت، با فراتر گذشتن از حد مربوطه، بصورت جهش به تغییرات کیفی منجر می شوند و کیفیت جدیدی جانشین کیفیت پیشین می گردد.

·        مراجعه کنید به حد در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

1

  فریدریش انگلس (1820 ـ 1894)

·        بقول انگلس، «در طبیعت برای هر مورد منفرد دقیقا تعیین شده که تغییرات کیفی فقط از طریق افزایش و یا کاهش کمی ماده و یا حرکت (انرژی) می توانند صورت گیرند.»

·        (کلیات مارکس و انگلس، جلد 20، ص 349)

2

·        قانون گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی همراه با دیگر قوانین ماتریالیسم دیالک تیکی نشان می دهد که اشیاء، سیستم ها و غیره به چه نحوی خواص، شیوه رفتار و غیره خود را تغییر می دهند، بدون اینکه در این روند به عللی غیر از علل ذاتی و طبیعی خود نیاز داشته باشند.

  

3

 گئورگ ویلهلم فریدریش هگل (1770 ـ 1831)

آثار هگل به 14 بخش طبقه بندی می شود:

آثار آغازین (جوانی)

آثار انتقادی ینا

طرح های سیستمی ینا

فنومنولوژی روح

منطق (کوچک و بزرگ)

فلسفه طبیعت

روح سوبژکتیف

روح اوبژکتیف (خطوط اصلی فلسفه حقوق)

فلسفه تاریخ

آثار مربوط به سیاست روز

فلسفه هنر

فلسفه مذهب

فلسفه و تاریخ فلسفه

دایرة المعارف علوم فلسفی

·        قانون گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی را هگل برای اولین بار بطور همه جانبه تدوین می کند.

·        (البته نه به عنوان روند توسعه عینی و جاری در مکان و زمان، در طبیعت و جامعه.)

4

·        از دیدگاه فلسفه ماقبل هگل هر گونه توسعه در یکی از دو فرم تغییر زیر خلاصه می شد:

الف

·        یا در تغییرات کمی محض و بی غل و غش خلاصه می شد. (اولوسیونیسم)

·        مراجعه کنید به اوولوسیون، اوولوسیونیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ب

  ژرژ کوویر (1769 ـ 1832)

طبیعت شناس فرانسوی

از مؤسسین تئوری کاتالیسم (کاتاستروفیسم، تئوری فاجعه)

·        و یا در جایگزین شدن بیواسطه کیفتی بوسیله کیفیتی دیگر بدون تغییرات کمی (تئوری کاتالیسم کوویر)

5

·        اما قانون گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی مورد نظر هگل، بیانگر روند توسعه عینی و جاری در مکان و زمان، در طبیعت و جامعه نیست.

6

·        به نظر هگل، طبیعت عبارت است از سیستمی از مراحل (پله های) منطقی متوالی، که هر مرحله توسعه، نشانگر مرحله توسعه «ایده مطلق» در نحوه بود دیگرگونه آن است.

7

·        در قاموس هگل، توسعه واقعی نه شامل حال طبیعت، بلکه فقط شامل حال ایده و مفهوم می شود.

8

·        بنابرین، در قاموس هگل، قانون گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی ـ بمثابه قانون توسعه ـ فقط به حرکت و توسعه مفاهیم مربوط می شود.   

9

·        قانون گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی ـ بمثابه قانون صادق در طبیعت ـ در قاموس هگل، نه توسعه واقعی طبیعت را، بلکه ساختار منطقی آن را، که گویا نتیجه توسعه «ایده مطلق» است، در نظر می گیرد.

·        (هگل، «دایرة المعارف علوم فلسفی»، پاراگراف 249) 

  

قانون گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی

از نقطه نظر ماتریالیسم دیالک تیکی

·        ماتریالیسم دیالک تیکی قانون گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی را بمثابه قانون عام ساختار، تغییر و توسعه طبیعت، جامعه و تفکر تلقی می کند.

 1

·        از آنجا که جهان مادی از تنوع کیفی بی شمار فرم های ساختاری و توسعه ماده متحرک تشکیل شده، پس فرم های بی شماری از گذار کیفی نیز باید وجود داشته باشند.

2

·        مکانیسم گذار از کیفیتی به کیفیت دیگر در وهله اول وابسته به ساخت سیستم مربوطه است.

·        اما شرایط خارجی نیز که تحت تأثیر آنها گذار کیفی صورت می گیرد، تأثیر مثبت و یا منفی بر آن می گذارند.

3

·        تغییرات کمی که منجر به جهش کیفی می شوند، می توانند از روندهای زیر تشکیل یابند:

الف

·        هم از افزایش و یا کاهش عناصر تشکیل یابند.

ب

·        و هم از  افزودن و یا کاستن انرژی و حرکت تشکیل یابند:

 1

·        تغییر کیفی می تواند ضمن ثابت ماندن تعداد عناصر سیستم هم صورت گیرد، بشرط اینکه نحوه پیوند  و انتظام عناصر تغییر یابد.

2

·        برای تغییر نحوه پیوند  و انتظام عناصرسیستم، سیستم باید انرژی بگیرد و یا از انرژی دست بدهد. 

*****

4

·        تفاوت کیفی و جهش کیفی می تواند بطور بیواسطه با دریافت و یا از دست دادن کوانتوم واحدی (به مثابه کمیت) صورت گیرد:

الف

·        یعنی بدون اینکه به تغییرات کمی تدریجی نیاز باشد.  

ب

·        یعنی بدون اینکه میان دو کیفیت کهنه و نو مراحل واسط لازم باشند.

5

·        مثال بارز در این زمینه، عناصر شیمیائی جدول مندلیف اند:

الف

·        میان عناصر این سیستم که پشت سر هم قرار دارند، مراحل واسط وجود نداشته است.

ب

·        بارهای کانل (اعداد صحیح)  متعدد ذرات اولیه مختلف و فقط آنها عنصر معینی را نمودار می سازند.

·        (این مسئله را بطور جداگانه در مبحثی تحت عنوان دیالک تیک و شیمی مورد بررسی قرار خواهیم داد. مترجم)

4

·        در بسیاری ازموارد، اما روند تغییر کیفی از طریق انباشت تدریجی تغییرات کمی و با گذار از مراحل بیشماری صورت می گیرند.

·        بویژه در مورد سیستم های بغرنج، خود تنظیمگر و خود سازمانده مثل موجودات زنده و جامعه.

ادامه دارد