مذهب عقل

پروفسور گرهارد بارش
برگردان شین میم شین

• مذهب عقل ـ بر خلاف مذهب مثبته و یا مسیحیت ـ در چارچوب جنبش روشنگری اروپا و قبل از همه از سوی جنبش دئیستی و آزاد اندیشی تشکیل می شود.

• مراجعه کنید به دئیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

جنبش آزاد اندیشی
(ویکی پیدیا )

• آزاد اندیشان ـ به زبان امروز ـ کسانی بوده اند که از معارف علمی پیروی می کردند و طرفدار هومانیسم غیرمذهبی بودند و به هیچکدام از مذاهب وابستگی نداشتند.
• از این رو، آنها ـ عمدتا ـ آته ئیست و یا لاادری (ندانمگرا) بوده اند.
• مفهوم «ارواح آزاد» که قدیمی تر از آن بوده، با مفهوم «آزاد اندیشان» خویشاوند است، ولی به هنگام پیدایش جنبش آزاد اندیشی به عنوان تحقیرواژه بکار می رفت.
• آزاد اندیشان اگرچه به قید و بندهای مذهبی از قبیل محرمات و جزمیات پای بند نبودند، ولی پیرو سرسخت قوانین و هنجارهای اخلاقی از قبیل آزادی، برابری، مدارا و مسالمت بوده اند. مترجم)

• در حالیکه نقش عقل در قرون وسطی بوسیله انجیل و ایمان به اوتوریته (مقامات کلیسا) ناچیز شمرده می شد، عقل در مذهب عقل ـ حتی در مورد ایمان مذهبی ـ بمثابه قاضی القضات تلقی می شود.

• در مذهب عقل هرگز نباید به چیزهای ضد عقلی (خردستیز) ایمان آورد.

• دئیسم اگرچه منکر شخص خدا ـ به مثابه خالق نخستین جهان ـ نمی شود، ولی ـ همزمان ـ اعلام می کند که جهان پس از آفرینش بر بنیان قوانین خاص خویش عمل می کند و توسعه می یابد و ضمنا ایمان به وحی و اعجاز را رد می کند.

• نمایندگان مذهب عقل به شرح زیر بوده اند:

1

• کورن هیرت

2

• هربرت فون چربری

3

• بلونت

4

• تیندال

5

• بولینگ بروک

6

ولتر (1694 ـ 1778)
از متنفذترین مؤلفین روشنگری فرانسه
در فرانسه، قرن هجدهم را «قرن ولتر» می نامند.
از منتقدین سرسخت استبداد، حاکمیت فئودالی و انحصار جهان بینانه کلیسای کاتولیک.
از تدارک بینندگان معنوی برجسته انقلاب فرانسه
حربه او در دفاع از اندیشه های خویش عبارت بود از :
استیل بیان عامه فهم، طنز و طعنه و ریشخند.

• ولتر

7

ژان ژاک روسو (1712 ـ 1778)
نویسنده، فیلسوف، پداگوگ، طبیعت پژوه و کمپونیست
از تدارک بینندگان معنوی انقلاب فرانسه

• ژان ژاک روسو

8

• رایماروس

9

• ادلمان

10

جان تولاند (1670 ـ 1722)

• جان تولاند

• جان تولاند ـ آزاد اندیش ایرلندی ـ اگرچه عموما جزو طرفداران مذهب عقل شمرده می شود، ولی خود را آزاد اندیش می داند و در مواردی حتی از دئیسم پا فراتر می نهد و به آته ئیسم می رسد.

مراجعه کنید به دئیسم، آته ئیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان