سیری در جهان بینی شاملو (7)

احمد شاملو (1304 ـ 1379)

شاعر، نویسنده، پژوهشگر و مترجم
تأملی در گفت و شنود مسعود بهنود با احمد شاملو
(تهران مصور، اردیبهشت 1358)
سرچشمه:
صفحه فیس بوک
ابوذر خادم
Aboozar Khadem
تحلیلی شتابزده از شین میم شین

حکم اول
وظیفه ی روشنفکران، وظیفه ای دشوار و غم انگیز است.

• ما این ادعای حضرت شاملو را مورد تأمل و تحلیل قرار می دهیم:

1
وظیفه ی روشنفکران، وظیفه ای دشوار و غم انگیز است.

• شاملو چنان تصوری از «روشنفکران» ارئه می دهد که انگار آنها همه بدون استثناء به جمعیتی یکدست، یکپارچه و وحدتمند تعلق دارند!
• انگار روشنفکران جمعیتی انتزاعی، فراطبقاتی و ماورای اجتماعی را تشکیل می دهند.

• عجیب است که «شرف کیهان» حتی از تعریف ساده ترین مفاهیم و مقوله ها عاجز است.

• واقعیت این است که روشنفکر نه تافته ای جدا بافته از جامعه و جهان، نه جمعی فرا طبقاتی و ماورای اجتماعی، بلکه یکی از اقشار بیشمار اجتماعی است و بسان هر قشر اجتماعی دیگر به طبقات اجتماعی متفاوت و چه بسا متضاد تعلق دارد:

• هم برتولت برشت روشنفکر بوده و هم هایدگر!
• اولی تا مغز استخوانش به اردوی زحمت تعلق داشته و دومی به اردوی سرمایه و لاجرم در دو جبهه متضاد بر ضد یکدیگر بوده اند و بر ضد یکدیگر جنگیده اند.

2
وظیفه ی روشنفکران، وظیفه ای دشوار و غم انگیز است.

• نتیجه ی برخورد انتزاعی به قشر روشنفکر، صدور حکمی انتزاعی و سرتاپا دلبخواهی راجع به وظیفه روشنفکران می گردد:
• بدین طریق، به چرخش قلمی، روشنفکرجماعت بار وظیفه ای سترگ بدوش می کشند که دیالک تیکی از دشواری و غم انگیزی است.

• وقتی از کسی راجع به گفته ها و نوشته هایش نپرسند، وقتی در جامعه ای قحط تأمل و تحلیل و انتقاد باشد، بر زبان راندن هر یاوه آسان است.

• کسی نیست به شاملو بگوید که هم سیاوش و به آذین و نیما روشنفکرند و هم صهبا و رحیمی و مصفا!
• گروه اول وظیفه رهائی اجتماعی را داوطلبانه بدوش می کشد، برغم دشواری و غم انگیزی راه!
• گروه دوم وظیفه پاسداری از وضع موجود را به عهده می گیرد و در ناز و نعمت و لذت بسر می برد.

و تفاوت میان آن دو دسته از روشنفکران از زمین تا سما ست!

ادامه دارد