امپریالیسم نوین (10)

دفتر مرکزی شماره 1 صندوق بین‌المللی پول در واشنگتن دی سی

صندوق بین‌المللی پول ( International Monetary Fund) (IMF)
یکی از ارگان‌های سازمان ملل متحد است که بر اجرای سامانه پولی بین‌المللی نظارت دارد.
صندوق بین‌المللی پول، یکی از معتبرترین منابع ارزیابی و پیش‌بینی وضعیت اقتصادی جهان محسوب می‌شود
طرح تأسیس صندوق در کنفرانس برتون وودز در سال ۱۹۴۴ که ساختار اقتصادی جهان بعد از جنگ جهانی دوم شکل گرفت به وجود امد
صندوق بین‌المللی پول در دی ۱۳۲۴ شروع به کار کرد
هدف از تشکیل صندوق عبارت است از:
گسترش همکاریهای پولی بین‌المللی و تسهیل رشد متوازن تجارت بین‌الملل
ایجاد سامانه باثبات ارزی بین اعضا و پرهیز از رقابت در کاهش نرخ ارزها
تهیه منابع لازم از طریق منابع عمومی صندوق، به منظور کمک به کشورهای عضو دارای کسری تراز پرداختها
ویکی پیدیا

6
انتقاد از تئوری های مارکسیستی راجع به امپریالیسم
پروفسور دکتر فرانک دپه
برگردان میم حجری

1
کارل کائوتسکی

• کسی کمتر از کارل کائوتسکی ـ تئوریسین مارکسیست بین الملل دوم و رهبر سوسیال ـ دموکراسی آلمان ـ نبود که به نمایندگی از موضع انحرافی در بحث پیرامون امپریالیسم برخاست و مورد انتقاد شدید لنین قرار گرفت.

• کارل کائوتسکی در مقالات مختلف در سال های 1914 ـ 1915 این سؤال را مطرح کرد که «آیا امکان آن وجود ندارد که سیاست امپریالیستی کنونی بوسیله سیاست امپریالیستی افراطی جدیدی از عرصه بدر رانده شود، آن سان که سرمایه مالی ملت های مختلف به اتحاد بین المللی با یکدیگر نایل آیند و به جای مبارزه بر ضد یکدیگر، به استثمار مشترک جهان بپردازند؟
• یک همچو فاز کاپیتالیسم را در هر حال می توان تصور کرد.
• جامه عمل پوشیدنش اما به شرایط کافی نیاز دارد.»
• (کائوتسکی، 1915، ص 144)

• در عصر «امپریالیسم های هل من مبارزگو» و قبل از همه، در گرماگرم جنگ امپریالیستی، حتی بازتاب تئوریکی امکان آن نادیده گرفته شد و چه بسا حتی عقب رانده شد.

• در واکنش به تز کارل کائوتسکی مبنی بر اینکه می توان امپریالیسمی را هم تصور کرد که در نتیجه اتحاد چند ملیتی دول امپریالیستی ـ بسان کنسرن ها ـ بوجود آید و به مبارزه رقابت آمیز که به جنگ افروزی منتهی می شود، خاتمه دهد، گفته شد که چنین اتحادی ـ اگر احیانا تشکیل گردد ـ فقط می تواند «پیمان کوتاهمدتی» میان قدرت ها و کاپیتالیست ها باشد، «نفس تازه کردنی میان جنگ ها» باشد.
• (لنین 1964، ص 866)

• لنین البته در سال 1915 در مقاله ای تحت عنوان «شعار دولت های متحده اروپا» امکان «اتحاد دول اروپائی را به مثابه پیمان کاپیتالیست های اروپائی مطرح می سازد.
• کاپیتالیست ها اما در چه زمینه هایئ می توانند متحد شوند؟
• «تنها در این زمینه که در اروپا چگونه می توان سوسیالیسم را متحدا سرکوب کرد.
• تنها در این زمینه که چگونه می توان از مستعمرات غصب شده در مقابل ژاپن و ایالات متحده امریکا متحدا دفاع کرد.
• اروپا در مجموع در مقایسه با ایالات متحده امریکا در رکود اقتصادی بسر می برد.
• اتحاد دول اروپا بر پایه اقتصادی امروزین، یعنی تحت مناسبات کاپیتالیستی عبارت خواهد بود از سازمان ارتجاع به قصد جلوگیری از توسعه سریع امریکا.»
• (لنین 1964، ص 760)

• البته تز «امپریالیسم افراطی» کارل کائوتسکی که هیلفردینگ پس از پایان جنگ جهانی دوم در تئوری خود تحت عنوان «کاپیتالیسم سازمان یافته» ادامه اش می دهد، به مثابه پیش بینی زمانگیری از بین المللی شدن کاپیتالیستی اهمیت خود را حفظ می کند.
• (فرانک دپه، 2003، ص 302)

ساختمان بانک جهانی در واشنگتن
گروه بانک جهانی یکی از ارگان‌های سازمان ملل متحد است و در کنفرانس برتون وودز در سال ۱۹۴۴ که ساختار اقتصادی جهان بعد از جنگ جهانی دوم شکل گرفت به وجود آمد.
بخش‌های بانک جهانی:
بانک بین‌المللی بازسازی و توسعه
انجمن توسعه بین‌المللی
شرکت بین‌المللی تامین مالی
آژانس چند جانبه تضمین سرمایه ‌گذاری
مرکز بین‌المللی حل اختلافات سرمایه‌ گذاری
ویکی پیدیا

• پس از جنگ جهانی دوم، سیستم های وحدت بین الامپریالیستی و سازمان های مربوطه که از سوی ایالات متحده امریکا تشکیل می گردند، به انضمام همپیوندی اروپا، روی هم رفته ثباتمند جلوه می کنند.

• (مفهوم «بین الامپریالیستی» را به تقلید از مفهوم «بین المللی» ساخته ایم. مترجم)

• احتمال جنگ میان اعضای ناتو برای مثال، از آن به بعد نامحتمل بنظر می رسد.
• البته وجود اتحاد شوروی و «اردوگاه سوسیالیستی» و همچنین فشار جنبش های رهائی بخش ضد امپریالیستی در «جهان سوم» شرط آن بودند که تضاد منافع و مناسبات رقابتی کماکان موجود میان دول کاپیتالیستی توسعه یافته در امریکای شمالی، اروپای غربی و آسیای شرقی بوسیله قهر نظامی صورت نگیرد.

سازمان تجارت جهانی (WTO)
یک سازمان بین‌المللی است که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا را حل و فصل می‌کند.
اعضای سازمان تجارت جهانی کشورهایی هستند که موافقت ‌نامه‌ های (حدود ۳۰ موافقت‌ نامه) این سازمان را امضا کرده‌اند.
مقر سازمان تجارت جهانی در ژنو، سویس قرار دارد.
تا نوامبر ۲۰۱۰، ۱۵۳ کشور عضو این سازمان شده‌اند.
جمهوری کیپ ورد در حال حاضر جدیدترین عضو این سازمان محسوب می‌شود.
ویکی پیدیا

• پس از پایان جنگ سرد (1990 ـ 1991) با سیطره کنسرن های چند ملیتی بر بازار جهانی، با سلطه بحث گلوبالیزاسیون نئولیبرالیستی و جا خوش کردن «امپریالیسم امریکائی» که سیاست سازمان های بین المللی (صندوق بین المللی پول، سازمان تجارت جهانی، بانک جهانی) را عمدتا تعیین می کند، هنوز برگشت به عصر «امپریالیسم های هل من مبارزگو» ماقبل 1945 صورت نگرفته است.

• و اگرچه گیره «مدافعه ضد کمونیستی» از بین رفته و همانطور که مثال جنگ عراق ایالات متحده امریکا در سال 2003 نشان داد، تضادهای بین اعضای ناتو شدت یافته، اما کماکان گرایش به وحدت و پیمان «امپریالیستی افراطی» در امپریالیسم امریکائی مسلط است.
• (مراجعه کنید به ص 96)

2
ژوزف شومپطر

ژوزف شومپطر (1883 ـ 1950)
اقتصاد دان اطریشی ـ امریکائی ـ آلمانی
تئوریسین کاپیتالیسم
نماینده تز «تخریب خلاق به مثابه ماهیت کاپیتالیسم»
آثار:
ماهیت و محتوای اصلی اقتصاد ملی نظری (1908)
جامعه شناسی امپریالیسم (1919)
تئوری توسعه اقتصادی (1911)
کاپیتالیسم، سوسیالیسم، دموکراسی (1942)

• در این رابطه هرازگاهی، «تئوری امپریالیسم» اقتصاددانی به نام ژوزف شومپطر از سال 1919 نیز یادآوری می شود.
• او در نوشته ای تحت عنوان «جامعه شناسی امپریالیسم» در تضاد شدیدی با تحلیل مارکسیستی امپریالیسم اعلام کرده است که اصل اقتصاد کاپیتالیستی نه جنگ است و نه گسترش طلبی امپریالیستی.

• اصل اقتصاد امپریالیستی عبارت است از صلح، تعادل منافع و تفاهم.

• امپریالیسم و جنگ اما برعکس، نتایج گرایش ماقبل کاپیتالیستی و ضد کاپیتالیستی اند که از دولت فئودالی واپسین (دولت ویلهلمی) و قدرت طلبی و نظامیگری آن سرچشمه می گیرد.
• او به این نتیجه می رسد که سیستم تجارت آزاد تمام ارضی ـ همزمان ـ تشکیل دهنده قانون اساسی اقتصادی نظام سیاسی صلح میان دول دموکراتیک است.

• این ایدئولوژی همان پرچمی است که رژیم ایالات متحده امریکا تحت ریاست جمهوری جورج بوش پسر در آغاز قرن بیست و یکم در زیر آن سینه می زند.

• خدمات بی تردید تحلیل های مارکسیستی امپریالیسم به شرح زیر بوده اند:

1

• نشان دادن پیوند میان اقتصاد کاپیتالیستی و اجبار به گسترش طلبی

2

• نشان دادن پیوند میان تشکیل مستعمرات و سیاست داخلی در دول امپریالیستی

3

• نشان دادن پیوند میان توسعه نیروهای مولده، تسلیح و جنگ افروزی

4

• کاربست این تحلیل ها در دورنمای مبارزه طبقاتی برای بهسازی شرایط کار و شرایط زندگی پرولتاریا

5

• کاربست این تحلیل ها در دورنمای مبارزه طبقاتی برای غلبه بر کاپیتالیسم

• تحلیل های غیر مارکسیستی از امپریالیسم در این دوره، منکر «پیوند میان امپریالیسم قرن رو به پایان نوزدهم و قرن در حال شروع بیستم با کاپیتالیسم بطور کلی» بودند.

• از این رو به قول هوبس باوم، «از توضیح همزمانی توسعه های اقتصادی، سیاسی، ملی و بین المللی که در نقطه عطف قرن به وضوح تمام به چشم می خوردند و توضیح همه جانبه طلب می کردند» عاجز بودند.
• (هوبس باوم، 1989، ص 85)

ادامه دارد