مقوله به چه معنی است (1)

افلاطون (447 ـ 347 ق. م.)
آنکه با انگشت به سوی آسمان اشاره می کند.
فیلسوف یونان باستان و از شاگردان سقراط

ارسطو (384 ـ 332 ق. م.)

آنکه همراه افلاطون است.
ارسطو از مهمترین و متنفذترین فلاسفه تاریخ است.
او اصول بیشماری را هم بنیاد نهاده و هم تحت تأثیر جدی قرار داده است.
از آن جمله اند :
تئوری علوم
منطق
بیولوژی
فیزیک
اتیک
تئوری شعر
تئوری دولت
ارسطو دانش زمان خود را به شرح زیر طبقه بندی کرده است:
ارگانون (که بعد از مرگ او به آثار او اضافه می شود.)
علوم تئوریکی (نظری)
علوم پراتیکی (عملی)
علوم پوئه تیکی (شعری)
علوم تئوریکی به اجزای زیر طبقه بندی می شوند :
فلسفه اولین (متافیزیک)
علوم طبیعی
علوم ریاضی (مته متیک)
فلسفه اولین به اجزای زیر طبقه بندی می شود :
تئوری جوهر
تئوری اصول
تئولوژی

مقوله
پروفسور آلفرد کوزینگ
پروفسور گئورگ کلاوس
برگردان شین میم شین

• مقوله ها اصلی ترین و عام ترین مفاهیم علوم مختلف را تشکیل می دهند.
• مقوله های فلسفی عام ترین مفاهیم اند و ببرکت آنها چند و چون ماهوی ماده و تغییر و تحول آن انعکاس می یابد.
• مقوله های فلسفی بمثابه نقاط گرهی شناخت، برای کلیه علوم اهمیت اساسی دارند.

1
افلاطون

• افلاطون (347 ـ 427 قبل از میلاد) اولین فیلسوفی بود که مقوله ها را به عنوان منشاء کلیه مفاهیم تلقی کرد و به توضیح نقش آنها در شناخت پرداخت.

• بنظر او پنج مقوله مهم وجود دارند:

1

• وجود

2

• هویت

3

• تفاوت

4

• تغییر

5

• ثبات.

• افلاطون بنا بر جهان بینی ایدئالیستی خود، مقوله ها را زاده روح می دانست.

2
ارسطو

• ارسطو (322 ـ 384 قبل از میلاد) مقوله ها را مورد بررسی سیستماتیک (منظم) قرار داد و به عنوان بنیانگذار آموزش مقوله ای شهرت یافت.

• ارسطو بر خلاف افلاطون، مقوله ها را به مثابه عالی ترین مفاهیم نوعی و از انواع احکام می دانست که بیانگر انواع وجود اند.
• او مقوله ها را انعکاس های واقعیت عینی محسوب می داشت.

• بنظر او ده مقوله مهم وجود دارند:

1

• جوهر (ماهیت)

2

• کمیت

3

• کیفیت

4

• مناسبت (رابطه)

5

• کجا (مکان)

6

• کی (زمان)

7

• جایگاه (موقعیت)

8

• داشتن

9

• تأثیر

10

• عشق (درد)

• او بعدها در اثر خود تحت عنوان «آنالیتیک» تعداد آنها را به هشت و سپس در اثر خود تحت عنوان «متافیزیک» به سه کاهش داد:

1

• ماهیت (جوهر)

2

• عشق (حالت)

3

• رابطه

• بنظرارسطو، ماهیت (جوهر) اساسی ترین مقوله ها ست و سایر مقولات فقط تعین های بعدی آن بوده اند.

• آموزش مقوله ای ارسطو اولین تلاش همه جانبه برای تعمیم فلسفی نتایج حاصل از شناخت علمی بود.

• ولی از آنجا که این آموزش ماهیتا انعکاس سطح رشد علوم آن زمان بود، نمی توانست خالی از عیب و نقص باشد.
• ارسطو نتوانست و به سبب سطح نازل توسعه علوم نمی توانست، رابطه درونی مقوله ها را کشف کند و تعریف دقیقی از آنها ارائه دهد، چون هرچیزی بالاخره فرزند زمان خویش است.

ولی علیرغم آن، آموزش مقوله ای ارسطو تأثیر مهمی در تدوین سیستم های مقوله ای بعدی بجا گذاشت و به وساطت اسکولاستیک تا ظهور کانت به قوت خود باقی ماند.

ادامه دارد