قرآن کریم از دیدی دیگر (سوره الأعراف ) (۴۷۵)

       

   

ویرایش و تحلیل

از

فریدون ابراهیمی

آنگاه به فرشتگان گفتيم:

 آدم را سجده كنيد. 

همه، جز ابليس، سجده كردند و ابليس در شمار سجده‌كنندگان نبود.

سؤال این است که چرا ابلیس از فرمان الله سرپیچی می کند؟

برای پیدا کردن جواب به این سؤال 

باید رابطه ابلیس با الله را در عالم انتزاعی ـ آسمانی کشف کرد.

 

ابلیس 

یکی از ملائکه مقرب در درگاه الهی بوده است 

و 

هر سجده اش به الله قرن ها طول کشیده است.

 

دیالک تیک الله و ابلیس 

 یکی از «زیر دیالک تیک» (Teildialektik) های دیالک تیک الله و موجودات انتزاعی ـ آسمانی (ملائکه و اجنه و غیره) است.

در عالم انتزاعی ـ آسمانی

 اما

 چیزی یافت نمی شود که از عالم مادی ـ واقعی ـ عینی ـ زمینی نباشد.

آسمان

آیینه زمین است.

خود الله

انعکاس (عکس برداری از) اعضای طبقات حاکمه و غیره و عکس اندازی اعضای طبقات حاکمه و غیره در آیینه آسمان است.

الله

ظل الخان (سایه خوانین) و ظل السلطان (سایه سلاطین) است.

 

دیالک تیک الله و ظل الله

فرم وارونه گشته ای از دیالک تیک خان و ظل الخان و سلطان و ظل السلطان است.

ملائکه و اجنه هم انعکاس انتزاعی ـ آسمانی ملازمان و معاشران و مباشران و غلامان و مأموران و قاصدان و لشکریان و نوکران و کنیزان خوانین و سلاطین و غیره اند.

 

یعنی

رابطه الله با ابلیس

چیزی جز رابطه ارباب برده دار و برده نبوده است.

ابلیس

اصولا و اساسا

می بایستی بسان بقیه ملائکه به اجرای چشم و گوش بسته فرمان الهی تن دردهد و به آدم سجده کند.

 

قاعده

 این بوده است.

 

قاعده

اما

به تنهایی 

وجود ندارد.

 

هیچ چیز به تنهایی وجود ندارد.

همه چیز

از ذرات تا کاینات

در داربستی دیالک تیکی وجود دارد.

یعنی

هر چیز با ضد و اضداد خود توأم است.

قاعده

هم

در دیالک تیک استثناء و قاعده وجود دارد.

 

ابلیس هم استثناء است.

ابلیس

بر خلاف بقیه بردگان از فرمان ارباب سرپیچی می کند و تن به سجده در نمی دهد.

به همان سان

که

 برده ای عاصی و طاغی و یاغی می شود.

 

ما این دیالک تیک را مدیون برتولت برشت هستیم.

برشت اثری تحت این عنوان دارد.

 

https://www.aparat.com/v/n8e4V

 
این نمایش‌نامه 

برای نخستین بار در سال۱۳۴۷ 

توسط م.ا. به‌آذین 

به فارسی ترجمه شده است.

 

 استثناء و قاعده  

 نمایش‌نامه‌ای کوتاه و از نمایشنامه های آموزشی نمایش‌نامه نویس آلمانی برتولت برشت است که در سال ۱۹۳۰ میلادی نگاشته شد.

  این نمایش‌نامه راجع به تاجر نفتی است که برای بستن قرارداد نفتی باید از بیابانی به نام یاهی گذر کند.
 یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین تک‌گویی‌های این نمایش‌نامه در آغاز آن 

پیش از شروع خود نمایش‌نامه 

قرار دارد 

که 

هدف از آن 

یادآوری مسئلهٔ طبیعی شدن اتفاقات در دوره نوین برای انسان مدرن است،

 دوره‌ای که آدمیان در آن به راحتی نسبت به مسائل مهم پیرامون خود

 بی‌تفاوت می‌شوند:
به التماس از شما می‌خواهم که در برابر رخدادهای هر روزه نگویید: 

«طبیعی است»
در عصری که آشفتگی، فرمانروا و خون، جاری است.
در عصری که امر به آشوب است.
در عصری که خودکامگی، قدرتِ قانون به خود می‌گیرد.
در عصری که انسانیت، ترک مردی می‌گوید.
هرگز نگویید: 

«طبیعی است»
تا هیچ چیز، تغییرناپذیر شمرده نشود.

ادامه دارد.