ویرایش و تحلیل
از
فریدون ابراهیمی
﴿فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ
يَقُولُونَ نَخْشَىٰ أَن تُصِيبَنَا دَائِرَةٌ ۚ فَعَسَى اللَّهُ أَن
يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِّنْ عِندِهِ فَيُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا
أَسَرُّوا فِي أَنفُسِهِمْ نَادِمِينَ﴾
[ المائدة: ۵۲]
آنهايى را كه در دل مرضى دارند مى‌بينى كه به صحبتشان مى‌شتابند، مى‌گويند: مى‌ترسيم كه به ما آسيبى رسد.
اما باشد كه خدا فتحى پديد آرد يا كارى كند،
آنگاه از آنچه در دل نهان داشته بودند پشيمان شوند.
کریم
در این آیه
بخشی از مسلمین را مورد انتقاد قرار می دهد که با اهل کتاب طرح دوستی می ریزند و معاشرت می کنند، چون نمی خواهند که متضرر شوند.
کریم در این مورد هم به عوض استدلال علمی و عقلی و تجربی،
دیالک تیک تهدید و تطمیع (پراگماتیسم، دیالک تیک سود و ضرر) را به خدمت می گیرد.
اگر خدا فتحی را نصیب مسلمین کند، آنها بی نصیب می مانند و پشیمان می شوند.
پایه و اساس طرز تفکر کریم را پراگماتیسم تشکیل می دهد.
یعنی
کریم برای حقیقت تره حتی خرد نمی کند.
﴿وَيَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا أَهَٰؤُلَاءِ الَّذِينَ أَقْسَمُوا
بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ ۙ إِنَّهُمْ لَمَعَكُمْ ۚ حَبِطَتْ
أَعْمَالُهُمْ فَأَصْبَحُوا خَاسِرِينَ﴾
[ المائدة: ۵۳]
آنها كه ايمان آورده‌اند مى‌گويند:
آيا اينان همان كسانند كه به خدا سوگندهاى سخت مى‌خوردند كه با شما خواهند بود؟
اعمالشان باطل گرديد و خود در زمره زيانكاران درآمدند.
۱
آيا اينان همان كسانند كه به خدا سوگندهاى
سخت مى‌خوردند كه با شما خواهند بود؟
کریم در این جمله این آیه،
دیالک تیک تئوری و پراتیک
را
به شکل دیالک تیک حرف و عمل بسط و تعمیم می دهد و از عدم انطباق حرف با عمل بخشی از مسلمین انتقاد می کند.
این کردوکار مسلمین اما مبتین بر همان دیالک تیک سود و زیان (پراگماتیسم) است که کریم همواره به عوض اتسدلال غلمی و عقلی و تجربی به خدمت می گیرد.
مسلمین هم دنبال منافع خویشند و نه دنبال حقیقت چه بسا زیانبار.
کریم مثل خرما خوری است که تهی از خرما می کند.
۲
اعمالشان باطل گرديد و خود در زمره زيانكاران درآمدند.
همین جا
باز هم سر و کله پراگماتیسم پیدا می شود:
منظور کریم از اعمال انجام تکالیف دینی است.
نماز و روزه و حج و جهاد و خمس و زکات و احسان و انفاق و غیره است.
کریم
سزای کسی را که دنبال منافع خود است، صرفنظر خدا از پاداش اعمال خیرشان و قرار دادن او در جرگه زیانکاران می داند.
سر کرده مطلق پراگماتیسم، پراگماتیست ها را به جرک پیروی از پراگماتیسم مورد انتقاد نظری و عملی قرار می دهد.
هم همه اعمال خیرشان را در پرونده الی خط می زند و از صف سودمندان بیرون می آورد و در صف زیانکاران قرار می دهد.
یا رب چقدر فاصله دست و زبان است.
سایه
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر