دایرة المعارف روشنگری: فرهنگ مفاهیم فلسفی (د) دترمینیسم (تعین متذی گرایی) (۸)

پروفسور دکتر گونتر کروبر

(۱۹۳۳ ـ ۲۰۱۲)

برگردان

شین میم شین

وجوه مشترک دترمینیسم مکانیکی و دترمینیسم دیالک تیکی

· وجوه مشترک دترمینیسم مکانیکی و دترمینیسم دیالک تیکی به شرح زیرند:

· دترمینیسم مکانیکی و دترمینیسم دیالک تیکی هر دو اصولا ماتریالیستی اند.

· دترمینیسم مکانیکی و دترمینیسم دیالک تیکی هر دو بر آنند که تعین مندی جهان به طور عینی وجود دارد.

· یعنی هر دو به عینیت تعین مندی جهان باور دارند.

· دترمینیسم مکانیکی و دترمینیسم دیالک تیکی هر دو بر آنند که تعین مندی جهان تابع قوانین عینی است.

· دترمینیسم مکانیکی و دترمینیسم دیالک تیکی هر دو بر آنند که تعین مندی جهان نتیجه علل مادی است.

· دترمینیسم مکانیکی و دترمینیسم دیالک تیکی هر دو بر آنند که پیوندهای تعین مندی عینی قابل شناخت اند.

فرق های ماهوی دترمینیسم مکانیکی و دترمینیسم دیالک تیکی

· دترمینیسم مکانیکی فقط حرکت مکانیکی را به رسمیت می شناسد.

· دترمینیسم دیالک تیکی حرکت را به معنی تغییر به طور کلی تعریف می کند و فرم های عالی تر حرکت ماده (عالی تر از حرکت مکانیکی) را قبل از همه، طبیعتا کیفی می داند.

· دترمینیسم مکانیکی همه حوادث جهان را بر اساس اصول علم مکانیک توضیح می دهد.

· دترمینیسم دیالک تیکی اما تأکید مبرم بر آن دارد، که در هر نوع از حرکت ماده، قانونمندی های خودویژه ای حاکمند و قانونمندی های خودویژه یاد شده را هرگز نمی توان به قوانین مکانیکی تقلیل داد.

· دترمینیسم دیالک تیکی می تواند براساس درک ماتریالیستی تاریخ، دترمینیسم حاکم بر عرصه های جامعتی را به طور پیگیر و قاطع کشف کند و توضیح دهد.

· ماتریالیسم مکانیکی علت و معلول مکانیکی را که فقط علل مکانیکی و زنجیر علی خطی را قبول دارد، جایگزین دترمینیسم می سازد.

· ماتریالیسم دیالک تیکی اما رابطه علی را فقط به عنوان جنبه ای از پیوند عام کلیه پدیده ها، فقط به عنوان فرمی از پیوند در جوار فرم های بیشمار دیگر می داند.

· مراجعه کنید به علیت، دیالک تیک علت و معلول

اصل علیت

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/8401

پایان

علت

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/7618

پایان

معلول