فرهنگ مفاهیم فلسفی (ح) حکم فراگیر

 

 

پروفسور دکتر  گئورگ کلاوس

برگردان

 شین میم شین

  

۱

·    حکم فرا گیر به حکمی راجع به کلیه افراد، خواص، مشخصات، روابط و یا واقعیات امور مربوط به یک عرصه معین اطلاق می شود.

 

۲

·    احکام قانونی رایج در علوم مختلف به طور کلی فرم احکام فراگیر را دارند.

 

مثال

·    «این امر که زیربنا تعیین کننده روبنا ست، در مورد هر نظام جامعتی  صتدق است!»  

 

مثال

·    «هر معادله جبری حاوی ریشه (رادیکال) است!»

 

۳

·    اگر کلیه گشتاورهای غیرمنطقی را از یک حکم فراگیر انتزاع کنیم، آنگاه می توان آن را به طور سمبولیک به شرح زیر نشان داد:

·    V(x) [G(x) à H(x)]

 

۴

·    این فرمول چنین خوانده می شود:

·    «برای هر (x) داریم:

·    اگر (x) مشخصه (G) را داشته باشد، آنگاه (x) مشخصه (H) را خواهد داشت»

·    در این صورت (d(x)) اپراتور فراگیر است و (G) و (H) اختصاراتی در باره مسندها هستند.

 

۵

·    اگر مثلا (G) به معنی مسند پستانداران باشد، (H) به معنی جانوران خونگرم، آنگاه فرمول بالا (به طور خیلی ساده) حکم قانونی جانور شناسی را به طور سمبولیک نشان می دهد:

·    «برای هر (x) داریم:

·     اگر (x) پستاندار باشد، آنگاه (x) جانور خونگرمی است.»

 

۶

·    مسئله حکم فراگیر سراسر تاریخ فلسفه را به خود مشغول داشته است.

 

۷

·    هر علم منفرد [ باستثنای ریاضیات و منطق تا زمانی که تنها با موضوعات عرصه خاص خود (اعداد، پیوندهای منطقی و غیره) سر و کار دارند]  با مسئله زیر مواجه بوده و هنوز هم مواجه است:

 

۸

·    چگونه می توان از تجارب زیاد با نهایت و یا از آزمایشات زیاد با نهایت به احکام قانونی ئی دست یافت که نه تنها بر موارد معلوم و بررسی شده، بلکه همچنین بر کلیه موارد عرصه معینی نسبت داده می شوند؟

 

۹

·    اگر عرصه موضوعی حکم فراگیر فقط مختص به چیزها و واقعیات امور  و غیره زیاد با نهایت باشد، آنگاه ما با حالت نسبتا معمولی و بی اهمیتی سر و کار داریم.

 

۱۰

·    حکم فراگیر«در همه روزهای این هفته باران باریده است!»، در واقع کونیونکسیون احکام زیر است:

·    دوشنبه باران باریده است،

·    سه شنبه باران باریده است،

·    چهارشنبه باران باریده است، و الی آخر.

·    یعنی جمعبندی احکام منفرد بوده است که اهمیت فلسفی خاصی ندارند. 

 

۱۱

·    پوزیتیویسم معاصر که برطبق اصول اساسی جهان بینی خود، فقط آنچه را که از ادراک حسی بلاواسطه ناشی می شود، مجاز می شمارد، تلاش می کند تا احکام فراگیر (قوانین عام) را فقط تا آنجا معتبر بداند که از کونیونکسیون هائی از قوانین تجربی منفرد تشکیل یافته  باشند.

 

۱۲

·    دلیل پوزیتیویسم این است که حکمی در باره چیزهای بی نهایت زیاد هرگز نمی تواند نتیجه تجارب همیشه با نهایت باشد و بنابرین هرگز نمی تواند به وسیله تجربه ای به محک زده شود. 

 

۱۳

·    اما به کمک احکام فراگیر (که چیزی جز جمعیندی احکام منفرد ناشی از تجارب با نهایت زیاد نیستند) هرگز نمی توان پیش گوئی علمی انجام داد.

 

۱۴

·    ادعای پوزیتیویسم در مغایرت با کل پراتیک علوم و بشریت قرار دارد.

 

۱۵

·    معضل احکام فراگیر را تنها می توان بر مبنای آموزه دیالک تیکی ـ ماتریالیستی راجع به رابطه تئوری و پراتیک و رابطه حقیقت مطلق و نسبی حل کرد.

 

·    مراجعه کنید به حکم حیاتی، پراتیک، حقیقت.

 

 

پراتیک

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/11454

 

 

حقیقت

 

https://mimhadgarie.blogfa.com/post/15367

 

پایان