خود آموز خود اندیشی (۱۱۱۱)

       

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت سوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۸۴ ـ ۸۵)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 

۱

زر از بهر «چیزی خریدن» نکو ست

نخواهی خریدن، به از ناز دوست

معنی تحت اللفظی:

پول هم وسیله خرید کالا ست

و

هم ابزار بی نیازی از این و آن است.

 

سعدی

 در این بیت شعر،

برای توضیح فایده زر،

 دیالک تیک داد و ستد

 را

به شکل دیالک تیک زر و چیز بسط و تعمیم می دهد و اگر کسی قصد داد و ستد نداشته باشد، زر او را از منت دوست و دشمن بی نیاز خواهد کرد.

 

اگر وابستگی طبقاتی مانع سعدی نشود، او بر مسیر رئالیسم (واقع بینی) و راسیونالیسم (خردگرائی)
 پیش می راند

و

طبیعت و جامعه را بوسیله خود طبیعت و جامعه توضیح می دهد،

نه بوسیله ماورای طبیعت و ماورای جامعه.

 

۲

گر از دلبری دل به تنگ آیدت

دگر غمگساری به چنگ آیدت

 معنی تحت اللفظی:

در صورت داشتن زر، نیازی به کشیدن ناز دلبر نداری.

داشتن زر به محبوبیت فرد منجر می شود.

 

سعدی

 در این بیت شعر،

برای توضیح بیشتر نقش زر، دیالک تیک داد و ستد را به شکل دیالک تیک زر و دلبر بسط و تعمیم می دهد:

در جامعه طبقاتی همه چیز قابل خرید و فروش است:

اگر از دلبر کهنه دلت به هم بخورد، می توانی غمگساری تازه بیابی.

 

زر حلال مشکلات است.

از این رو بود، که کیمیاگران کلی زر در خاک می کردند، تا بلکه مسی را زر کنند.

هدف کیمیاگران هم کسب سود بود.

آنها هم زر برای تعویض دلبر کهنه با نو لازم داشتند.

کیمیاگران هم دنبال زر بودند و زرپرست بودند.

  

ادامه دارد.