۱۴۰۳ آبان ۱۲, شنبه

درنگی در غزلی از خواجه شیراز (۵)

 

درنگی 

از

شین میم شین


آنکه چون غنچه دلش راز حقیقت بنهفت 

ورق خاطر از آن نسخه محشّا میکرد

این‌همه شعبدهٔ خویش که می‌کرد اینجا

سامری پیشِ عصا و یدِ بیضا می‌کرد

معنی تحت اللفظی:

کسی که دلش بسان غنچه، راز حقیقت را نهفته می داشت،

ورق خاطرش بر آن نسخه، حاشیه می نوشت.

او در شعبده بازی شبیه سامری در مقابل عصای موسی و ید بیضای او بود.

 

۱

آنکه چون غنچه دلش راز حقیقت بنهفت 

ورق خاطر از آن نسخه محشّا میکرد

 

حافظ در این بیت غزل،

از سویی، دیالک تیک فرم و محتوا را به شکل دوئالیسم غنچه و عطر 

و

از سوی دیگر، دیالک تیک گل و گلبرگ را به شکل دوئآلیسم غنچه و گلبرگ

و

بعد به شکل دوئالیسم دل و خاطر بسط و تعمیم داده است.

غنچه دل حریف

در تلاش برای اختفای عطر شورانگیز گل تصور و تصویر می شود

و

عطر گل به صورت راز حقیقت.

مفهوم «راز حقیقت»

دال بر این است که حافظ در تئ<ری شناخت، حقیقت را رازی محسوب می دارد که در انحصار عالم الغیب و محرم اسرار او ست.

یعنی

قابل کشف و شناخت توسط توده نیست.

مراجعه کنید

به

حقیقت

https://mimhadgarie.blogfa.com/post/15367

 

ولی خاطر حریف برای افشای راز حقیقت، حاشیه ای بر نسخه دل می نویسد.

دل حریف در این صورت، به هیئت رازپوشی در می آید و خاطر به صورت افشاگر راز دل.

۲

این‌همه شعبدهٔ خویش که می‌کرد اینجا

سامری پیشِ عصا و یدِ بیضا می‌کرد

حافظ در این بیت غزل،

دل حریف را به سامری به مثابه شعبده بازی (چشم بندی و نظربندی و حقه بازی) ناشی تشبیه می کند و خاطر او را به حضرت موسی به مثابه باطل کننده شعبده ها.

حریفی از شعبده  تعریفی دیالک تیکی عرضه داشته است 

که فی نفسه، شاهکاری است:

شعبده

 به بازی ئی اطلاق می شود که آن را

 نمودی باشد بی آنکه بودی باشد. 

دیالک تیک نمود و بود،

 همان دیالک تیک ظاهر و ذات، ظاهر و باطن و در فلسفه مارکسیستی، دیالک تیک پدیده و ماهیت است.

مراجعه کنید

به

 

پدیده

(نمود، ظاهر، ضد دیالک تیکی ماهیت)

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/11557

 

پایان

 

ید بَیضَاء

  (دست تابان) 

از جمله معجزات نه‌گانه حضرت موسی بوده است

  که در قرآن از آن یاد شده است. 

در این معجزه، دست حضرت موسی، سفید و درخشان می‌شد. 

این معجزه یک‌بار قبل از رفتن به ملاقات فرعون و یک‌بار در حضور فرعون صورت می گیرد.

   تورات نیز این معجزه را نقل کرده است که در برخی جزئیات، متفاوت از نقل قرآن است. 

ادامه دارد.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر