خود آموز خود اندیشی (۱۰۳۱)

 

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت اول

بخش دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۸۲ ـ ۸۳)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 

۱

نشد گم، که روی از خلایق بتافت

که گمکرده خویش را باز یافت

 

معنی تحت اللفظی:

کسی که جامعه را ترک کرده و به بر و بیابان زده، گم و گور نشده است، بلکه گمکرده اش را پیدا کرده است.

 

سعدی

در این بیت شعر

به ستایش از اهل (۱) می پردازد.

 

سعدی در این بیت شعر  به ستایش از اهل عرفان می پردازد.

سعدی

یا هنوز از ماهیت طبقاتی ـ اجتماعی ـ فلسفی اهل طریقت و عرفان خبر ندارد و یا آنها را به خلق گریزی و گوشه گیری تشویق می کند.

 

ترفند طبقاتی ـ ایده ئولوژیکی سعدی و حافظ

توقیت نمایلات ارتجاعی عرفان و تضعیف تمایلات ضد فئودالی آن است.

 

سعدی روشنفکرانی را می ستاید که در جستجوی شاهد آسمانی به «عشق الهی»  روی می آورند.

در نتیجه  از خلق می برند و در خود فرو می روند.

 

چنین روشنفکرانی برای حفظ و تحکیم سیستم جامعتی فئودالی نمی توانند خطرناک باشند.

همان سعدی که در رهنمود به سلاطین فئودالی «طریقت را تنها در خدمت به خلق» می داند،

اکنون رهنمود مردمگریزی و عزلت صادر می کند:

 

طریقت، بجز خدمت خلق نیست

به تسبیح و سجاده ودلق نیست

تو بر تخت سلطانی خویش باش

به اخلاق، پاکیزه درویش باش

به صدق و ارادت میان بسته دار

ز طامات و دعوی زبان بسته دار

 

معنی تحت اللفظی:

طی طریق طریقت، نه مبتنی بر حرف، بلکه مبتنی بر عمل است.

می توان سلطنت کرد و ضمنا درویش پاکیزه خوی بود.

فقط باید اهل صداقت و ارادت باشی و بی ادعا و متواضع و نه خودشیفته و خودستا.

 

 ادامه دارد.