فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تئوری شناخت (معرفت) (۱۹)

  

تئوری شناخت (معرفت)

پروفسور دکتر الفرد کوزینگ

برگردان

شین میم شین

 

۲۲

تئوری شناخت در فلسفه هگل

 

گئورگ ویلهلم فریدریش هگل

(۱۷۷۰ ـ ۱۸۳۱)

 

۱

·    فلسفه هگل در توسعه تئوری شناخت مقام خاصی دارد.

·    زیرا در آن طرز تفکر دیالک تیکی به بی سابقه ترین نحوی مورد حلاجی قرار می گیرد.

 

۲

·    فلسفه هگل سیستمی ایدئالیستی ـ عینی است، که در آن روح و یا «ایده مطلق» خالق جهان و در عین حال ماهیت آن است.

 

۳

·    تفکر و وجود به نظر هگل بر هم انطباق پیدا می کنند.

·    زیرا کلیت توسعه  و یا تکامل جهان تنها شکوفائی مرحله به مرحله روح از وجود به «ایده مطلق» است.

 

(این ادعای هگل مبنی بر انطباق تفکر و وجود،

ادعایی عرفانی است.

عرفا هم از اصل وحدت وجود همین منظور هگل را دارند:

خر و خلق و خدا و خرما و خورجین و خردل و خربزه بر هم انطباق دارند.

به همین دلیل

حلاج انا الحق (من خدا هستم) می گوید و بر دار می شود.

مترجم)

 

 

۴

·    این توسعه و یا تکامل دیالک تیکی در قالب مفهوم تحقق می یابد و مراحل توسعه روح، مراحل تعین و تشخص (مشخص شدن) و در عین حال خودشناسی دم افزون روح است.

 

۵

·    روح که به طور دیالک تیکی با گذشتن بی وقفه از مفهوم به مفهوم به تعین و تشخص خود نایل می آید، در عین حال، خود را رفته رفته عمیقتر و همه جانبه تر می شناسد و سرانجام با رسیدن به «ایده مطلق» به خودشناسی کامل، به شناخت مطلق خویشتن خویش موفق می شود.

·    (هگل، «منطق»، جلد ۳، فصل ۳، ص ۳)

 

۶

·    از آنجا که به نظر هگل، وجود و تفکر بر هم انطباق می یابند، تشریح او از روند توسعه  روح در عین حال به معانی زیرین است:

 

الف

·    تشریح او از روند توسعه  روح، تئوری فلسفی عام است.

 

ب

·    تشریح او از روند توسعه  روح، دیالک تیک است.

 

پ

·    تشریح او از روند توسعه  روح، تئوری شناخت است.

 

ت

·    تشریح او از روند توسعه  روح، منطق است.

 

۷

·    از این رو در فلسفه هگل، تئوری شناخت به مثابه رشته فلسفی وجود ندارد.

 

۸

·    تشریح توسعه و تکامل دیالک تیکی روح حاوی نظرات معرفتی ـ نظری او نیز است.

 

۹

·    بنابرین، در سیستم هگل، هویت (یکسانی) دیالک تیک، تئوری شناخت و منطق برقرار است.

 

(وقتی کسی از هویت و یکسانی دیالک تیک و تئوری شناخت و منطق دم بزند،

عملا

منکر دیالک تیک تئوری و متد است.

چون دیالک تیک، متد فکری است.

متد ولی رابطه دیالک تیکی با تئوری دارد و نمی تواند با تئوری یکسان باشد.

ما با دیالک تیک تئوری و متد سر و کار داریم.

 

 

متد

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/9155

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/7346

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/3932

 

مترجم)

 

۱۰

·    دلیل این امر در یکی انگاشتن ایدئالیستی روند شناخت و روند توسعه و تکامل جهان به وسیله هگل است.

 

۱۱

·    از این رو، سیستم هگل ـ علاوه بر نقطه نظرات معقول ـ نتیجه منفی دیگری به دنبال می آورد:

·    بدین طریق، مسئله اصلی شناخت، یعنی مسئله نحوه انعکاس واقعیت عینی در ضمیر انسانها، فراموش می شود.

 

۱۲

·    مهمترین دستاورد مثبت نظرات معرفتی ـ نظری هگل در این است که شناخت به مثابه روند توسعه  دیالک تیکی در نظر گرفته می شود.

 

۱۳

·    انگلس می نویسد که درسیستم هگل «برای اولین بار ـ و این خدمت بزرگ او ست ـ کلیت جهان طبیعی، اجتماعی و فکری به مثابه روندی، یعنی به مثابه امری که در حرکت، تغییر، تجدید و توسعه است، درک و تشریح می شود و به اثبات پیوند درونی در این حرکت و توسعه  همت گماشته می شود.»

·    (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۰، ص ۲۲)

 

۱۴

·    هگل شناخت را به مثابه یک امر «به اتمام رسیده» تلقی نمی کند و در فرم های فکری به مثابه «کلیشه ی برای همیشه موجود» نمی داند.

 

۱۵

·    هگل می کوشد شناخت را به طور تاریخی توضیح دهد و مراحل متوالی رشد آن را نشان دهد.

 

۱۶

·    اهمیت بزرگ تئوری شناخت هگل را نقد او از سوبژکتیویسم و اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) کانت تشکیل می دهد.

 

·    مراجعه کنید به سوبژکتیویسم و اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

 

 

سوبژکتیویسم

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/7219

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/7218

 

 ادامه دارد.